Lęk o zdrowie jest naturalnym odczuciem, które może pojawiać się czasem w każdym z nas. Jednak dla osób cierpiących na hipochondrię, ten lęk staje się nieustannym i nieproporcjonalnym zmartwieniem, które może znacząco wpływać na codzienne życie. Czy zastanawiałeś się kiedyś, co to jest hipochondria, jakie są jej przyczyny i jakie objawy towarzyszą temu zaburzeniu? A może szukasz sposobów, jak radzić sobie z tym lękiem o zdrowie? Zapraszamy do lektury.
Hipochondria – więcej niż lęk
Hipochondria, inaczej nazywana zaburzeniem zdrowotnym lękowym, jest stanem psychicznym, który charakteryzuje się przewlekłym i nieuzasadnionym lękiem o własne zdrowie. Osoby z hipochondrią często przeceniają prawdopodobieństwo choroby, opierając się na swoich doznań cielesnych lub innych objawach, które dla większości osób mogą wydawać się normalne lub nieszkodliwe.
Różnica między rzeczywistymi problemami zdrowotnymi a hipochondrią często polega na interpretacji objawów. Przykładowo, osoba cierpiąca na hipochondrię może odebrać zwykłe bóle głowy jako oznakę poważnego stanu, takiego jak guz mózgu, podczas gdy większość ludzi uznałaby to za efekt stresu lub przemęczenia. To zrozumienie różnicy jest kluczowe, aby móc skutecznie radzić sobie z hipochondrią.
Osoba z hipochondrią często popada w obsesję na punkcie swojego zdrowia i wykazuje kompulsywne zachowania, takie jak nieustanne sprawdzanie swojego ciała w poszukiwaniu oznak choroby. Może to obejmować sprawdzanie pulsu, mierzenie temperatury, a nawet regularne badania medyczne w poszukiwaniu zapewnienia, że są zdrowi. Pomimo otrzymania wielokrotnych zapewnień od profesjonalistów medycznych, lęk związany z hipochondrią rzadko ulega zmniejszeniu i może wpływać na jakość życia.
Przyczyny hipochondrii
Niektóre badania sugerują, że genetyka może odgrywać rolę w rozwoju hipochondrii. Z drugiej strony, środowisko, w którym dorastamy i żyjemy, również ma wpływ. Doświadczenia takie jak poważna choroba w dzieciństwie, utrata bliskiej osoby lub trauma zdrowotna mogą zwiększyć ryzyko rozwoju hipochondrii.
Istnieją również silne powiązania między hipochondrią a innymi zaburzeniami psychicznymi. Wiele osób cierpiących na hipochondrię doświadcza również innych zaburzeń lękowych, takich jak zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD) czy depresję. Te zaburzenia mogą nasilać lęki zdrowotne i utrudniać radzenie sobie z hipochondrią.
W erze cyfrowej, media i Internet stały się istotnym czynnikiem wpływającym na hipochondrię. Dostęp do ogromnej ilości informacji medycznych – często w zasięgu kilku kliknięć, może zaszkodzić osobom podatnym na hipochondrię. Częste przeglądanie informacji medycznych w Internecie, zwane cyberchondrią, może prowadzić do nadinterpretowania zwykłych doznań cielesnych jako symptomów poważnej choroby, co z kolei zwiększa lęk zdrowotny.
Objawy hipochondrii – co powinno zwrócić naszą uwagę?
Hipochondria charakteryzuje się szeregiem objawów, które mogą różnić się między danymi osobami. Do najczęstszych symptomów hipochondrii należą:
- nieustanne zmartwienie o swoje zdrowie. To zmartwienie często jest nieproporcjonalne do rzeczywistego stanu zdrowia i utrzymuje się mimo zapewnień medycznych;
- obsesja na punkcie badań medycznych – zarówno tych już wykonanych, jak i tych dopiero planowanych. Wiele osób z hipochondrią nadinterpretuje też zwykłe doznania cielesne. Przykładowo, normalne bóle i dolegliwości mogą być interpretowane jako oznaki poważnej choroby.
Diagnoza hipochondrii – kiedy i jak ją przeprowadzić?
Diagnoza hipochondrii to proces, który zazwyczaj rozpoczyna się od rozmowy z lekarzem. Lekarz może zadać szereg pytań dotyczących doświadczeń pacjenta, lęków i sposobu, w jaki te lęki wpływają na codzienne życie. Często, ale nie zawsze, lekarz może również skierować pacjenta na konsultację z psychiatrą lub psychologiem, którzy są specjalistami w dziedzinie zaburzeń lękowych.
Aby postawić diagnozę hipochondrii, lekarz będzie szukał spełnienia pewnych kryteriów. To mogą obejmować nieustanne zmartwienie o zdrowie, obsesję na punkcie badań medycznych, a także fakt, że lęki te powodują znaczący dyskomfort lub utrudniają normalne funkcjonowanie. Rozpoznanie objawów hipochondrii i zrozumienie procesu diagnozy jest kluczowe dla efektywnego leczenia.
Jak sobie radzić z hipochondrią?
Jedną z najskuteczniejszych form terapii dla osób cierpiących na hipochondrię jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT). CBT koncentruje się na identyfikacji i zmianie negatywnych schematów myślenia i zachowań, które mogą przyczyniać się do lęku zdrowotnego. W trakcie terapii osoba z hipochondrią uczy się, jak rzetelnie oceniać swoje doznania cielesne, zamiast automatycznie interpretować je jako oznaki poważnej choroby.
Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, ćwiczenia oddechowe i joga, mogą być pomocne w zmniejszaniu lęku zdrowotnego. Poprzez uspokojenie umysłu i ciała, te praktyki mogą pomóc zmniejszyć lęk i stres, które często nasilają objawy hipochondrii.
Ważną rolę w radzeniu sobie z hipochondrią odgrywa wsparcie społeczne. Być może jest to wsparcie od bliskich osób, które rozumieją lęk zdrowotny, lub wsparcie od grupy wsparcia skupiającej osoby borykające się z podobnymi problemami. Terapia grupowa może być szczególnie pomocna, pozwalając osobom z hipochondrią na dzielenie się doświadczeniami i strategiami radzenia sobie, a także na otrzymanie wsparcia od innych, którzy zrozumieją, przez co przechodzą.
Radzenie sobie z hipochondrią to trudny proces, ale dzięki właściwej terapii, technikom zarządzania stresem i wsparciu społecznemu, osoby cierpiące na to zaburzenie mogą nauczyć się efektywnie zarządzać swoim lękiem o zdrowie.
Źródła:
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
- Salkovskis, P. M., Rimes, K. A., Warwick, H. M. C., & Clark, D. M. (2002). The Health Anxiety Inventory: development and validation of scales for the measurement of health anxiety and hypochondriasis. Psychological Medicine, 32(5), 843–853.
- Weck, F., Neng, J. M. B., Richtberg, S., & Stangier, U. (2015). Cognitive therapy and exposure therapy for hypochondriasis (health anxiety): A 3-year naturalistic follow-up. Journal of consulting and clinical psychology, 83(2), 408.
