Depresja okołomenopauzalna – czym jest i jak sobie z nią radzić?

W casie zmian hormonalnych, które niesie ze sobą menopauza, wiele kobiet doświadcza nie tylko fizycznych, ale także psychicznych wyzwań. Depresja okołomenopauzalna jest jednym z nich. Poznaj naturę tego stanu, przyczyny, objawy, oraz możliwości leczenia, depresji okołomenopauzalnej. Dowiedz się więcej o strategiach radzenia sobie z tą chorobą. 

Czym jest depresja okołomenopauzalna?

Depresja okołomenopauzalna to szczególny typ depresji, który dotyka niektóre kobiety w okresie menopauzy. Nie jest to jedynie smutek czy naturalna melancholia związana z końcem cyklu menstruacyjnego – jest to poważny stan, który może negatywnie wpływać na jakość życia, samopoczucie i funkcjonowanie na co dzień. Depresja okołomenopauzalna może objawiać się zarówno typowymi symptomami depresyjnymi, jak i objawami specyficznymi dla tego okresu życia.

Objawy depresji okołomenopauzalnej

Objawy depresji okołomenopauzalnej mogą się różnić między kobietami, ale istnieją pewne wspólne znaki ostrzegawcze. Mogą one obejmować m.in.:

• utrzymujący się smutek lub uczucie pustki, 
• utratę zainteresowań, 
• zmiany w apetycie i wzorcach snu, 
• uczucie bezradności lub bezwartościowości, 
• trudności z koncentracją. 

Objawy specyficzne dla menopauzy, takie jak: 

• uderzenia gorąca, 
• bezsenność, 
• zaburzenia koncentracji,
• zmęczenie

mogą pogarszać objawy depresyjne. Choć depresja okołomenopauzalna ma wiele cech wspólnych z innymi typami depresji, jest również unikalna ze względu na swoje powiązanie z menopauzą – okresem gwałtownych zmian hormonalnych. Hormony, takie jak estrogen, mają bezpośredni wpływ na chemię mózgu, a ich wahania mogą prowadzić do zaburzeń nastroju. Dlatego depresja okołomenopauzalna może wystąpić nawet u kobiet, które nie miały wcześniej historii depresji.

Menopauza jest procesem, który przebiega etapami. Przed menopauzą, czyli okresem, kiedy menstruacja całkowicie się zatrzymuje, kobiety przechodzą przez etap perimenopauzy. To właśnie w tym okresie, gdy zmiany hormonalne są najbardziej intensywne, najczęściej dochodzi do wystąpienia depresji okołomenopauzalnej.

Przyczyny depresji okołomenopauzalnej

Znaczne wahania hormonalne są jednym z głównych czynników, które mogą wywoływać objawy depresyjne. Estrogen – hormon, którego poziom dramatycznie spada podczas menopauzy, wpływa na produkcję serotoniny, neuroprzekaźnika nazywanego hormonem szczęścia. Kiedy poziom estrogenów spada, dojść do obniżonej produkcji serotoniny, co z kolei prowadzi do obniżonego nastroju i objawów depresyjnych.

Fizjologiczne zmiany związane z menopauzą również mogą prowadzić do wystąpienia objawów depresyjnych. Przykładowo bezsenność lub złe samopoczucie związane z uderzeniami gorąca mogą zwiększać ryzyko depresji. Kobiety mogą również doświadczać innych objawów, takich jak spadek libido, suchość pochwy czy utrata masy kostnej, które mogą pogarszać nastrój i prowadzić do poczucia smutku lub frustracji.

Wiele czynników psychologicznych, społecznych i kulturowych również może przyczyniać się do tego stanu. Wiek, w którym kobieta przechodzi menopauzę, może wiązać się z innymi stresującymi wydarzeniami życiowymi, takimi jak opieka nad starzejącymi się rodzicami, wyjazd dzieci z domu czy poczucie starzenia się. Społeczne i kulturowe oczekiwania dotyczące menopauzy i starzenia się również mogą wpływać na doświadczanie objawów depresyjnych. Trudności z adaptacją do tych zmian mogą zwiększać ryzyko wystąpienia depresji okołomenopauzalnej.

Diagnoza depresji okołomenopauzalnej

Depresję okołomenopauzalną można skutecznie zdiagnozować i leczyć. Pierwszym krokiem jest zrozumienie, kiedy objawy depresji są poważne na tyle, by szukać profesjonalnej pomocy. W przypadku utrzymującego się smutku, utraty zainteresowań, zmian w apetycie lub wzorcach snu, trudności z koncentracją lub uczucia bezwartościowości, warto skonsultować się z lekarzem lub terapeutą. Diagnoza zazwyczaj obejmuje wywiad lekarski, badanie fizykalne i ewentualnie testy diagnostyczne, aby wykluczyć inne problemy zdrowotne, które mogą naśladować objawy depresji.

Leczenie depresji okołomenopauzalnej

Depresja okołomenopauzalna jest często leczona za pomocą terapii farmakologicznej. Leki przeciwdepresyjne, takie jak inhibitory selektywne zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), mogą pomóc w regulacji nastroju. W niektórych przypadkach hormonalna terapia zastępcza (HTZ) również może być zalecana, aby pomóc zrównoważyć poziom estrogenów i złagodzić zarówno objawy menopauzy, jak i depresji. Zawsze jednak leczenie powinno być dostosowane indywidualnie i prowadzone pod kontrolą specjalisty.

Choć leczenie farmakologiczne jest często skuteczne, terapia psychologiczna jest równie ważna w leczeniu depresji okołomenopauzalnej. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest często zalecana, ponieważ pomaga pacjentom zrozumieć i zmienić negatywne wzorce myślenia, które mogą prowadzić do objawów depresyjnych. Metody alternatywne, takie jak techniki relaksacyjne, medytacja, ćwiczenia fizyczne czy odpowiednia dieta, mogą również wspomagać proces leczenia i pomóc kobietom radzić sobie z trudnościami związanymi z menopauzą.

Jak radzić sobie z depresją okołomenopauzalną?

Życie z depresją okołomenopauzalną może być wyzwaniem. Istnieją jednak praktyczne strategie, które mogą pomóc złagodzić objawy i poprawić jakość życia:

• regularna aktywność fizyczna, 
• zdrowa dieta,
• odpowiednia ilość snu,
• stosowanie technik relaksacyjnych, jak joga, medytacja, czy głębokie oddychanie, prowadzenie dziennika emocji 

mogą przynieść znaczną poprawę i pomóc zrozumieć swoje uczucia.

Wsparcie dla kobiet cierpiących na depresję okołomenopauzalną

Wsparcie ze strony innych jest kluczowe w procesie radzenia sobie z depresją okołomenopauzalną. Grupy wsparcia, zarówno stacjonarne, jak i online, mogą zapewnić bezpieczne miejsce do dzielenia się doświadczeniami i uczuciami. Konsultacje z lekarzem lub terapeutą mogą również dostarczyć niezbędnych narzędzi i strategii do walki z objawami depresji. Wielu specjalistów oferuje terapie skoncentrowane na menopauzie, które mogą przynieść ulgę i zrozumienie dla kobiet przechodzących przez ten trudny okres.

Inwestowanie w swoje zdrowie psychiczne, poszukiwanie pomocy, kiedy jest potrzebna, oraz dbanie o siebie na co dzień, to nie tylko droga do radzenia sobie z depresją, ale również do ogólnego poprawienia jakości życia po menopauzie. Pamiętaj, że nie jesteś sama i zawsze jest pomoc, na którą można liczyć.

Źródła:

1. Soares CN. (2010). Mood disorders in midlife women: understanding the critical window and its clinical implications. Menopause. 17(2):247-51.
2. Maki PM, Kornstein SG, Joffe H, et al. (2019). Guidelines for the evaluation and treatment of perimenopausal depression: summary and recommendations. Menopause. 26(2): 135-147.
3. Freeman EW. (2010). Depression in the menopause transition: risks in the changing hormone milieu as observed in the general population. Women's Midlife Health. 4:12.
4. Clayton AH, Ninan PT. (2010). Depression or menopause? Presentation and management of major depressive disorder in perimenopausal and postmenopausal women. Primary Care Companion to the Journal of Clinical Psychiatry. 12(1).