Omdlenia na tle nerwowym – jak nie zemdleć ze stresu?

Stres stanowi integralną część naszej codzienności, ale dla niektórych jego skutki mogą być bardziej dotkliwe niż tylko krótkotrwałe napięcie. Omdlenia na tle nerwowym są jednym z fizycznych objawów silnego stresu lub lęku, które mogą niepokoić zarówno osoby doświadczające tego zjawiska, jak i ich bliskich. Choć takie omdlenia są zazwyczaj nieszkodliwe, mogą wpłynąć na jakość życia i samopoczucie. Przyjrzymy się bliżej mechanizmom powodującym omdlenia w sytuacjach stresowych oraz poszukamy sposobów na ich zapobieganie.

Co to są omdlenia na tle nerwowym?

Omdlenia to chwilowa, przemijająca utrata świadomości, która wiąże się z krótkotrwałym brakiem odpowiedzi na bodźce zewnętrzne. Są to sytuacje, których przyczyną jest bezpośredni wpływ czynników nerwowych na nasz organizm.

Objawy omdleń z przyczyn nerwowych to przede wszystkim:

• uczucie osłabienia,
• zawroty głowy,
• poty,
• bladość skóry,
• chwilowa utrata przytomności.
• Często zdarza się, że przed omdleniem osoba czuje gwałtowny wzrost niepokoju lub uczucie „ciężkości" w głowie.

Przyczyny omdleń na tle nerwowym

Jednym z najczęstszych czynników prowadzących do omdlenia na tle nerwowym jest stres. Sytuacje stresujące powodują, że nasz układ nerwowy jest nadmiernie stymulowany. Hormony wydzielane podczas stresu, takie jak adrenalina, mogą prowadzić do gwałtownych zmian w pracy serca i naczyń krwionośnych, co z kolei może prowadzić do chwilowego niedokrwienia mózgu, skutkując omdleniem.

Organizm reaguje na stres szeregiem zmian fizjologicznych. Przyspieszone bicie serca, skurcze mięśni, wzrost ciśnienia krwi czy przyspieszony oddech to tylko niektóre z nich. Zmiany te mają na celu przygotowanie ciała do reakcji „walcz lub uciekaj", ale w pewnych sytuacjach, gdy stres jest zbyt intensywny lub trwa zbyt długo, mogą one prowadzić do omdlenia.

Oprócz stresu istnieją również inne czynniki, które mogą nasilać ryzyko omdlenia na tle nerwowym. Do tych czynników zaliczamy m.in.:

• wyczerpanie, 
• niedożywienie,
• brak odpowiedniej ilości snu. 

Warto zwracać uwagę na te aspekty, by odpowiednio dbać o swoje zdrowie i minimalizować ryzyko nieprzyjemnych sytuacji związanych z omdleniami.

Jak stres wpływa na organizm?

Stres jest niewątpliwie jednym z głównych czynników wpływających na układ nerwowy. Gdy czujemy się zagrożeni lub zestresowani, układ nerwowy włącza tryb „walcz lub uciekaj", inicjując serię reakcji w organizmie.

Hormony stresu, takie jak adrenalina czy kortyzol, są natychmiastowo uwalniane do krwi. Adrenalina przyspiesza tętno i podnosi ciśnienie krwi, przygotowując nas do szybkiej reakcji, podczas gdy kortyzol, nazywany często „hormonem stresu", zwiększa poziom cukru we krwi i hamuje funkcje, które nie są niezbędne w sytuacji zagrożenia – jak np. trawienie.

Fizjologiczne odpowiedzi organizmu na stres

Pod wpływem stresu organizm uruchamia szereg reakcji fizjologicznych. Możemy zaobserwować m.in.:

• przyspieszone bicie serca,
• zwiększone ciśnienie krwi,
• rozszerzenie źrenic.

Wszystkie te zmiany są adaptacyjnymi odpowiedziami na potencjalne zagrożenie, pozwalającym na szybszą reakcję i mobilizację do działania.

Psychologiczne odpowiedzi organizmu na stres

Stres wpływa nie tylko na nasze ciało, ale także na nasz umysł.

W odpowiedzi na stresujące sytuacje możemy odczuwać:

• niepokój,
• nadmierną czujność,
• problemy z koncentracją.

Długotrwałe narażenie na stres może prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych, takich jak zaburzenia lękowe czy depresja. Zrozumienie mechanizmów, przez które stres wpływa na nasze ciało i umysł, może pomóc w rozpoznawaniu i radzeniu sobie z jego negatywnymi skutkami. 

Strategie radzenia sobie ze stresem

Rozpoznawanie własnych objawów stresu to pierwszy i niezbędny krok w kierunku skutecznego radzenia sobie z nim. Każdy z nas inaczej reaguje na stresujące sytuacje. Dla jednych będą to bóle głowy czy napięcie mięśni, dla innych bezsenność czy uczucie niepokoju. Dlatego tak ważne jest, aby być świadomym swojego ciała i emocji.

• Samoocena i regularne monitorowanie swojego stanu emocjonalnego pozwalają na wczesne wykrycie objawów przewlekłego stresu. Kiedy jesteśmy świadomi swoich reakcji na stres, możemy wcześniej zacząć wprowadzać strategie radzenia sobie z nim, zanim sytuacja się nasili.
• Medytacja czy głębokie oddychanie to tylko niektóre z technik relaksacyjnych, które pomagają wyciszyć umysł i zredukować objawy stresu. Regularna praktyka tych metod pozwala na osiągnięcie głębokiego relaksu, redukcji napięcia i wzrostu poczucia spokoju wewnętrznego.
• Ruch to zdrowie – i nie chodzi tu tylko o kondycję fizyczną. Aktywność fizyczna, takie jak bieganie, joga czy pływanie, pomaga w naturalny sposób redukować hormony stresu w organizmie. Regularne ćwiczenia pomagają również zwiększyć poziom endorfin, naturalnych „hormonów szczęścia".
• Techniki psychoterapeutyczne. Dla wielu osób korzystanie z technik psychoterapeutycznych, takich jak terapia poznawczo-behawioralna, okazuje się niezwykle skuteczne w radzeniu sobie ze stresem. Terapia pozwala zrozumieć źródło stresu, przemyśleć nasze reakcje na niego i opracować skuteczne strategie radzenia sobie z nim.

Niekiedy najlepszym sposobem na radzenie sobie ze stresem jest rozmowa o tym, co nas trapi. Wsparcie rodziny, przyjaciół czy specjalistów może być nieocenione w trudnych chwilach. Dzielenie się swoimi uczuciami i problemami często pomaga je zrozumieć i znaleźć rozwiązania.

Odpowiednie strategie radzenia sobie ze stresem pozwalają nie tylko zmniejszyć ryzyko omdlenia na tle nerwowym, ale także poprawić jakość życia i samopoczucie. Znając różnorodne metody radzenia sobie ze stresem, możemy wybrać te, które są dla nas najbardziej efektywne i wprowadzić je do codziennej rutyny, aby lepiej radzić sobie z wyzwaniami dnia codziennego.

Źródła:

1. Gracie, J., & Newton, J. L. (2017). Pathophysiology of the orthostatic syndrome of inappropriate sinus tachycardia (POTS). Autonomic Neuroscience, 207, 33-38.
2. Raj, V. (2013). The Postural Tachycardia Syndrome (POTS): Pathophysiology, Diagnosis & Management. Indian Pacing and Electrophysiology Journal, 13(4), 155-165.
3. Goldstein, D. S., & Sharabi, Y. (2019). Neurogenic orthostatic hypotension: a pathophysiological approach. Circulation, 139(3), 319-334.
4. Wieling, W., Thijs, R. D., van Dijk, N., Wilde, A. A. M., Benditt, D. G., & van Dijk, J. G. (2009). Symptoms and signs of syncope: a review of the link between physiology and clinical clues. Brain, 132(10), 2630-2642.