ASCVD – przyczyny, objawy, leczenie i profilaktyka

Choroby układu krążenia stanowią główną przyczynę zgonów na świecie. Wraz z postępującą globalizacją i zmieniającym się stylem życia, ryzyko zachorowania rośnie. Jakie są główne przyczyny, jakie objawy powinny nas zaniepokoić i jak możemy skutecznie leczyć oraz zapobiegać ASCVD? Podpowiadamy.

Co to jest ASCVD?

Aterosklerotyczna choroba sercowo-naczyniowa (ASCVD) to stan, w którym złożone procesy aterosklerozy prowadzą do zwężenia i uszkodzenia naczyń krwionośnych serca. Zjawisko to ma miejsce, gdy twarda i gęsta płyta cholesterolowa gromadzi się na ścianach tętnic, co może prowadzić do ich zablokowania.

Przyczyny ASCVD

Genetyka odgrywa znaczącą rolę w ryzyku wystąpienia schorzeń sercowo-naczyniowych. Jeśli w rodzinie występowały przypadki ASCVD, istnieje wyższe prawdopodobieństwo, że również nas dotknie ta choroba. 

Komplikacje zdrowotne takie jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze i zaburzenia lipidowe znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia. Osoby z cukrzycą są bardziej narażone na uszkodzenia naczyń krwionośnych, co w połączeniu z innymi czynnikami ryzyka może prowadzić do rozwoju ASCVD. Nadciśnienie tętnicze z kolei zwiększa obciążenie serca i naczyń, sprzyjając rozwojowi miażdżycy.

Jednym istotnych czynników ryzyka ASCVD jest styl życia. Palenie tytoniu powoduje uszkodzenia naczyń krwionośnych, a substancje chemiczne zawarte w dymie tytoniowym mogą przyspieszać rozwój miażdżycy. Niezdrowa dieta bogata w tłuszcze nasycone, sól i cukry prosty zwiększa ryzyko zaburzeń lipidowych i nadciśnienia tętniczego. Nadmierne spożycie alkoholu obciąża serce i może prowadzić do arytmii, podczas gdy brak aktywności fizycznej osłabia mięsień sercowy i zwiększa ryzyko otyłości.

Wiek i płeć to dwa kolejne czynniki, które wpływają na ryzyko rozwoju ASCVD. Z wiekiem zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, a mężczyźni są bardziej narażeni na ich wystąpienie w młodszym wieku niż kobiety. Historia wcześniejszych problemów kardiologicznych również podnosi ryzyko, dlatego osoby po przebytym zawale serca czy udarze powinny szczególnie dbać o profilaktykę.

Objawy ASCVD

• Jednym z najbardziej rozpoznawalnych objawów ASCVD jest ból w klatce piersiowej. Ten niepokojący symptom często jest opisywany jako uczucie ucisku, pieczenia lub dławienia. W wielu przypadkach ból może promieniować, rozprzestrzeniając się do ramion, szyi, żuchwy lub nawet pleców. Ból ten może nasilać się podczas wysiłku i łagodzić w spoczynku.
• Trudności w oddychaniu to kolejny ważny objaw ASCVD. Osoby dotknięte tym schorzeniem mogą doświadczać duszności – zwłaszcza podczas podejmowania aktywności fizycznej. Dolegliwości często pojawiają się nagle, zmuszając pacjenta do przerwania wykonywanej czynności i poszukiwania świeżego powietrza.
• Utrzymujące się uczucie zmęczenia, nawet po długim odpoczynku nocnym, może wskazywać na problemy sercowo-naczyniowe. W przypadku ASCVD zmęczenie jest wynikiem zmniejszonej zdolności serca do pompowania krwi i dostarczania tlenu do komórek organizmu.
• Zawroty głowy lub omdlenia są często wynikiem niewystarczającego dopływu krwi do mózgu. W przypadku ASCVD objawy te ą szczególnie niepokojące, ponieważ mogą świadczyć o znaczących blokadach w naczyniach krwionośnych mózgu.
• Obrzęki, zwłaszcza te pojawiające się w kostkach i nogach, są często związane z problemami z krążeniem. W przypadku ASCVD mogą świadczyć o niewydolności serca lub problemach z naczyniami krwionośnymi.
• Nieprawidłowy rytm serca, zwany też arytmia, objawia się uczuciem kołatania, przyspieszonego lub nieregularnego bicia serca. Arytmie mogą być nie tylko nieprzyjemne, ale również niebezpieczne, zwiększając ryzyko powikłań związanych z ASCVD.

Leczenie ASCVD

Leczenie farmakologiczne stanowi istotny element terapii w chorobach układu krążenia. Wśród najczęściej stosowanych leków w ASCVD znajdują się:

• leki przeciwagregacyjne – mają za zadanie zapobieganie tworzeniu się zakrzepów, które mogą blokować naczynia krwionośne,
• statyny – skuteczne w obniżaniu poziomu cholesterolu, pomagają w redukcji ryzyka powikłań miażdżycowych,
• leki obniżające ciśnienie: kontrola nadciśnienia tętniczego jest kluczowa w prewencji powikłań ASCVD,
• leki przeciwcukrzycowe – regulują poziom glukozy we krwi, co jest szczególnie ważne dla pacjentów z cukrzycą,
• leki przeciwarytmiczne – normalizują rytm serca, zapobiegając potencjalnie niebezpiecznym arytmii.

W niektórych przypadkach konieczne może być zastosowanie bardziej inwazyjnych metod leczenia, jak:

• angioplastyka – procedura polegająca na poszerzeniu zwężonego naczynia krwionośnego za pomocą balonika,
• wszczepienie stentu – ma na celu utrzymanie otwartej drożności naczynia po angioplastyce,
• operacje pomostowania aortalno-wieńcowego – polegają na omijaniu zwężonych fragmentów tętnic wieńcowych za pomocą fragmentów żyły lub tętnicy.

Regularne wizyty kontrolne u lekarza oraz wykonywanie badań diagnostycznych, takich jak EKG, echokardiografia czy badania krwi, umożliwiają wczesne wykrycie ewentualnych komplikacji i dostosowanie leczenia.

Profilaktyka ASCVD

Regularne badania kontrolne to kluczowy element wczesnego wykrywania ASCVD. Badanie poziomu cholesterolu, monitorowanie ciśnienia krwi oraz sprawdzanie poziomu glukozy we krwi mogą wskazywać na ewentualne zagrożenie i zwiększyć szanse wczesnej interwencji.

W profilaktyce ASCVD kluczowe znaczenie mają przede wszystkim:

• zdrowa dieta: bogata w białko, błonnik i witaminy, uboga w tłuszcze nasycone i sól,
• regularna aktywność fizyczna – wspomaga krążenie, wzmacnia serce i redukuje ryzyko nadwagi,
• unikanie palenia i nadmiernego spożycia alkoholu – palenie tytoniu i nadmierne spożycie alkoholu są silnie związane z ryzykiem ASCVD.

Jeżeli zostaną stwierdzone czynniki ryzyka ASCVD lub pierwsze jej objawy, niezbędne jest jak najszybsze rozpoczęcie leczenia. Wczesna interwencja zwiększa szanse na powodzenie terapii i zmniejsza ryzyko poważnych powikłań.

Niektóre szczepienia, takie jak szczepienie przeciw grypie, mogą pomóc w zapobieganiu komplikacjom związanym z ASCVD. Grypa i inne choroby wirusowe mogą obciążać serce i zwiększać ryzyko powikłań, dlatego ważne jest ich unikanie poprzez odpowiednią profilaktykę.

Dbając o profilaktykę, możemy skutecznie chronić się przed ASCVD i cieszyć zdrowiem przez wiele lat. Dbanie o serce i naczynia krwionośne to zadanie na całe życie. Współpraca pacjenta z lekarzem i regularne monitorowanie stanu zdrowia są kluczem do sukcesu w walce z chorobą. 

Źródła:

1. Benjamin EJ, Muntner P, Alonso A. et al. Heart Disease and Stroke Statistics—2019 Update: A Report From the American Heart Association. Circulation. 2019;139:e56–e528.
2. Piepoli MF, Hoes AW, Agewall S. et al. 2016 European Guidelines on cardiovascular disease prevention in clinical practice. Eur Heart J. 2016;37:2315–2381.
3. Virani SS, Alonso A, Benjamin EJ. et al. Heart Disease and Stroke Statistics—2020 Update: A Report From the American Heart Association. Circulation. 2020;141:e139–e596.
4. World Health Organization. Cardiovascular diseases (CVDs) Fact sheet. May 2017.