Transplantologia jest jedynym z działów medycyny zajmującym się przeszczepieniami narządów, komórek oraz tkanek. Dzieli się ją przede wszystkim na transplantologię kliniczna oraz eksperymentalną.
Historia transplantologii
Najintensywniejszy rozwój transplantologii przypada na XX wiek, ale już w starożytności nasi przodkowie podejmowali próby przeszczepień. Nawet w Biblii znajdują się pewne odniesienia do tego zabiegu – przywrócenie ucha żołnierzowi, który pojmał Jezusa Chrystusa. W XIX wieku podejmowano próby nieudanych przeszczepień różnych narządów. Związane jest to z rozpoczęciem używania narkozy, co umożliwiło bezbolesne wykonywanie operacji, oraz aseptykę. W drugiej połowie XIX wieku lekarze zaczęli przeprowadzać udane zabiegi chirurgiczne, takie jak usunięcie woreczka żółciowego, czy wyrostka robaczkowego. W pierwszej połowie XX wieku zaczęto poszerzać zabiegi o płuca, a w drugiej o narządy serca.
Prekursorzy transplantologii
Za prekursora transplantologii uważa się Alexisa Carrela. Opracował on technikę zespoleń naczyniowych. Pierwszych prób przeszczepów dokonywano na nerce, ponieważ ma ona dosyć prostą budowę (jedna tętnica i żyła). Co ciekawe, lekarze przeszczepiali ludziom nerki zwierzęce. Na początku lat 50. XX wieku stwierdzono, że niepowodzenia operacji wynikają z braku podobieństw w organizmach biorcy i dawcy. Pierwsze udana próba przeszczepu nerki miała miejsce w roku 1954 w USA. Przeprowadzili ją profesor Murray i profesor Merrill.
Pierwsza udana operacja przeszczepu ludzkiego serca odbyła się 3 grudnia 1967 roku. Dokonał tego profesor Christian Barnard w Kapsztadzie (Republika Południowej Afryki). Chory cierpiał na skrajną niewydolność serca, przeszedł trzy zawały serca i był cukrzykiem. Miał 54 lata. Niestety, po operacji przeżył jedynie 18 dni. Zmarł z powodu zapalenia płuc. Miesiąc po pierwszej operacji profesor Barnard przeprowadził kolejną transplantację serca. Tym razem jednak pacjent przeżył ponad dziewiętnaście miesięcy a to wydarzenie odbiło się szerokim echem w środowisku lekarskim na całym świecie. Ważnymi osobami, które przyczyniły się do rozwoju transplantologii były: profesor Clarence Lilleheil (pierwszy przeprowadził operację na otwartym sercu) oraz profesor Richard Lower i profesor Norman Shumway, którzy prowadzili eksperymentalne próby przeszczepów serc na psach.
Rozwój transplantologii w Polsce
W Polsce w roku 1966 pierwszej udanej próby przeszczepu nerek dokonali profesor Nielubowicz wraz z profesorem Orłowskim. Trzy lata później nieudanej próby przeszczepu serce dokonał profesor Jan Moll. Pierwsza udana operacja przeszczepu serca odbyła się w 1985 roku i przeprowadził ją profesor Zbigniew Religa.
Transplantologia ma także wielu przeciwników. Wynika to z przesłanek etycznych. Rozwój medycyny i pojawienie się respiratorów zmieniły definicję zgonu, gdyż urządzenia mogą podtrzymywać funkcję życiowe przez nieograniczony czas. Dlatego do przeszczepów pobierane są jeszcze żywe narządy, na przykład bijące serce, mimo iż dawca uważany jest za zmarłego. Jeżeli życie podtrzymywane jest jedynie w celu pobrania organów można mówić o instrumentalnym traktowaniu jednostki ludzkiej. Jednak warto pamiętać, że pobrane ograny mogą uratować wiele innych żyć. W polskim prawie funkcjonuje prawo domniemanej zgody, więc lekarz ma prawo pobrać narządy od każdego zmarłego pacjenta, jeżeli wcześniej nie zgłosi on sprzeciwu.
| Autor: Autorem powyższego artykułu jest autor strony www.kardiochirurgpoznan.pl, profesjonalny kardiochirurg z Poznania i doktor nauk medycznych. |
