Czy często czujesz się niewyspany, mimo że spędzasz w łóżku odpowiednią ilość czasu? Czy trudno Ci się skoncentrować, a senność nieustannie Ci towarzyszy w ciągu dnia? Jeżeli tak, możliwe, że cierpisz na hipersomnię – stan, który charakteryzuje się nadmierną sennością. Dowiedz się więcej na temat tego zjawiska. Poznaj objawy hipersomni, jej przyczynach, diagnostyce oraz dostępnych opcjach leczenia.
Czym jest hipersomnia?
Hipersomnia, nazywana też nadmierną sennością, to stan, który charakteryzuje się skrajnym pragnieniem snu lub przedłużającym się snem. Osoby cierpiące na hipersomnię mogą spać nawet 10-12 godzin na dobę i nadal czuć się zmęczone.
Hipersomnię dzielimy na pierwotną i wtórną.
- Hipersomnia pierwotna, znana również jako hipersomnia idiopatyczna, jest zaburzeniem samoistnym, których przyczyny nie są jeszcze w pełni zrozumiane.
- Hipersomnia wtórna występuje jako wynik innej choroby lub stanu zdrowotnego, takiego jak depresja, choroby tarczycy czy zespół bezdechu sennego.
Objawy hipersomni
Objawy hipersomni wykraczają poza zwykłe zmęczenie. Najbardziej widocznym objawem jest oczywiście nadmierne pragnienie snu. Osoby cierpiące na hipersomnię mogą zasypiać w dowolnym momencie, nawet w trakcie wykonywania codziennych czynności.
Wśród innych symptomów hipersomni znajdują się:
- problemy z koncentracją,
- trudności z utrzymaniem uwagi,
- zwiększona drażliwość,
- spadek energii.
Wielu pacjentów zgłasza również problemy z pamięcią i nastrój depresyjny.
Przyczyny hipersomni
Przyczyny hipersomni mogą być różnorodne i złożone. Nie zawsze jest możliwe wskazanie jednego, konkretnego źródła problemu. Wśród czynników, które mogą prowadzić do hipersomni, istotną rolę może odgrywać genetyka, czynniki środowiskowe, przyjmowane leki oraz choroby współistniejące.
Ostatnim, ale nie mniej ważnym czynnikiem, który może przyczyniać się do hipersomni, są niewłaściwe nawyki dotyczące snu. Praca na zmiany, nieregularne godziny snu, nadmierne korzystanie z elektroniki przed snem, a nawet spożywanie posiłków tuż przed snem, mogą prowadzić do niewystarczającej jakości snu, a w rezultacie – do hipersomni.
Diagnostyka hipersomni
Diagnoza hipersomni jest procesem, który obejmuje szereg badań i testów. Celem jest zrozumienie przyczyn nadmiernej senności i ustalenie, czy spełnia ona kryteria dla hipersomni. Mogą one obejmować m.in.:
- badania snu, takie jak polisomnografia czy test wielokrotnych latencji snu (MSLT). Polisomnografia rejestruje różne dane fizjologiczne podczas snu, takie jak aktywność mózgu, ruchy oczu, tętno, oddychanie i inne. Test MSLT natomiast mierzy, jak szybko pacjent zasypia w ciągu dnia w kontrolowanych warunkach;
- testy genetyczne,
- badania krwi,
- konsultacje psychiatryczne.
Aby zdiagnozować hipersomnię, pacjent musi spełniać określone kryteria diagnostyczne. Najważniejszym z nich jest chroniczna senność trwająca co najmniej trzy miesiące, której nie można wytłumaczyć innymi czynnikami, takimi jak niewystarczająca ilość snu, zaburzenia snu czy efekty uboczne działania leków.
Leczenie hipersomnii
Leczenie hipersomni zależy od przyczyn tego stanu, a skuteczne radzenie sobie z nim wymaga holistycznego podejścia. Obejmuje ono zarówno interwencje medyczne, jak i zmiany w stylu życia.
Terapia behawioralna jest często pierwszym krokiem w leczeniu hipersomni. Zawiera ona szereg strategii, które pomagają poprawić higienę snu i jakość snu. Do takich strategii należą m.in. utrzymanie regularnego harmonogramu snu, unikanie alkoholu i kofeiny przed snem, a także utrzymanie sypialni ciemnej, cichej i chłodnej.
W niektórych przypadkach może być konieczna terapia farmakologiczna. Leki takie jak modafinil, metylofenidat czy długodziałające amfetaminy mogą być przepisane, aby pomóc kontrolować senność. Leki, powinny być zażywane pod nadzorem lekarza, ze względu na potencjalne skutki uboczne.
Niezmiernie istotne w radzeniu sobie z hipersomnią jest prowadzenie zdrowego stylu życia. Regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i unikanie substancji, które mogą zaburzać sen, takie jak nikotyna, alkohol czy kofeina, mogą pomóc zminimalizować objawy.
Mimo diagnozy hipersomni można prowadzić satysfakcjonujące i pełne życie. Kluczem jest dostosowanie się do nowej sytuacji, nauczenie się rozpoznawania własnych ograniczeń, a także odkrycie strategii radzenia sobie, które najlepiej odpowiadają indywidualnym potrzebom. Grupy wsparcia, terapia oraz edukacja na temat zaburzeń snu mogą okazać się nieocenione. Pamiętaj, że hipersomnia to poważne schorzenie, które wymaga profesjonalnej opieki medycznej. Jeśli zauważasz u siebie objawy nadmiernej senności, skonsultuj się z lekarzem.
Źródła:
- American Academy of Sleep Medicine. (2014). International classification of sleep disorders, 3rd ed. Darien, IL: American Academy of Sleep Medicine.
- Billiard M, Sonka K. (2016). Idiopathic Hypersomnia. Sleep Medicine Clinics. 11(4), 463–476.
- Thorpy M.J., Krieger A.C. (2014). Delayed diagnosis of narcolepsy: characterization and impact. Sleep Medicine. 15(5), 502–507.
