Parasomnie: dlaczego dziecko budzi się w nocy?

Czy zastanawiasz się, dlaczego Twoje dziecko często budzi się w nocy? Może cierpi na parasomnie, które towarzyszą nam podczas snu. Przyjrzyjmy się, czym są parasomnie, jakie są ich przyczyny, jakie objawy wywołują i jak je leczyć. Przyjrzyjmy się również, jakie są najlepsze metody radzenia sobie z tymi nieprzyjemnymi dolegliwościami na co dzień.

Czym są parasomnie?

Parasomnie to grupa zaburzeń snu, które zwykle obejmują niewłaściwe, niechciane i często nieświadome zachowania podczas snu. Te zaburzenia snu mogą wystąpić w różnych fazach snu, od fazy płytkiego snu, aż po fazę snu REM (Rapid Eye Movement), kiedy to najczęściej śnimy. Przykłady parasomni obejmują:

• lunatykowanie,
• koszmary nocne,
• zaburzenia zachowania podczas snu REM,
• zaburzenia ruchowe kończyn podczas snu.

Ważne jest, aby zrozumieć różnicę między parasomniami a innymi zaburzeniami snu, takimi jak bezsenność czy zespół opóźnionej fazy snu. Podczas gdy parasomnie obejmują niewłaściwe lub niechciane zachowania podczas snu, inne zaburzenia snu zwykle skupiają się na problemach z zasypianiem, utrzymaniem snu lub nieprawidłowym rytmie snu.

Statystyki sugerują, że parasomnie są dość powszechne u dzieci. Szacuje się, że nawet 50% dzieci doświadcza jakiegoś rodzaju parasomni w pewnym momencie swojego dzieciństwa, choć na szczęście większość z nich z czasem z tego "wyrasta". Najczęściej występującym typem parasomni u dzieci jest lunatykowanie, które dotyczy około 17% populacji dziecięcej.

Dlaczego dzieci są częściej narażone na parasomnie?

Istnieje kilka powodów, dla których dzieci mogą być bardziej podatne na parasomnie. 

1. Ich mózgi i systemy nerwowe są nadal w trakcie rozwoju, co może prowadzić do zwiększonej aktywności podczas snu.
2. Dzieci często mają intensywne sny i koszmary, które mogą prowadzić do różnych form parasomni.
3. Stres i zmiany w życiu, takie jak przeprowadzka, rozstanie rodziców, lub rozpoczęcie szkoły, mogą wywoływać parasomnie.
4. Niektóre dzieci mogą mieć genetyczną predyspozycję do parasomnii, jeśli w ich rodzinie występowały podobne problemy ze snem.

Najczęstsze rodzaje parasomnii u dzieci

Kiedy mówimy o parasomniach u dzieci, najczęściej mamy na myśli lunatykowanie, koszmary nocne, zaburzenia zachowania podczas snu REM i bruxizm.

• Lunatykowanie jest jednym z najczęściej spotykanych typów parasomni u dzieci. Dziecko może wstawać z łóżka i chodzić, często z otwartymi oczami, ale bez pełnej świadomości swoich działań. To może być niezwykle niepokojące dla rodziców, ale na ogół nie jest szkodliwe dla dziecka.
• Koszmary nocne są intensywnymi, nieprzyjemnymi snami, które zwykle powodują, że dziecko budzi się płaczące i przestraszone. Mogą one być wywołane przez stres lub traumę.
• Zaburzenia zachowania podczas snu REM polegają na tym, że dziecko fizycznie reaguje na swoje sny, co może obejmować gwałtowne ruchy, krzyki czy nawet agresję
• Bruksizm, znany również jako zgrzytanie zębami, jest częstym zaburzeniem snu u dzieci, które może prowadzić do bólu zębów, bólu głowy i innych problemów zdrowotnych.

Objawy parasomnii

Objawy parasomnii różnią się w zależności od rodzaju zaburzenia, ale często obejmują niewłaściwe zachowanie podczas snu, takie jak chodzenie, mówienie, czy gwałtowne ruchy. Dziecko może również mieć trudności z zasypianiem lub utrzymaniem snu, budzić się w nocy przestraszone lub zdezorientowane, lub cierpieć na ból zębów, lub głowy z powodu zgrzytania zębami.

Parasomnie mogą mieć znaczny wpływ na życie dziecka i jego rodziny. Mogą prowadzić do problemów z koncentracją w szkole, zmęczenia, a nawet lęku przed snem. Mogą również zakłócać sen rodziców i wpływać na ich zdolność do efektywnego funkcjonowania w ciągu dnia. Ważne, aby rodzice szukali profesjonalnej pomocy, jeśli podejrzewają, że ich dziecko cierpi na parasomnie.

Przyczyny parasomni

Badania sugerują, że parasomnie mogą mieć podłoże genetyczne. Choć mechanizm nie jest jeszcze w pełni zrozumiany, wiadomo, że dzieci, które mają rodziców lub bliskich krewnych cierpiących na parasomnie, są bardziej narażone na te zaburzenia.

Nie można lekceważyć również środowiskowych i behawioralnych czynników ryzyka. Stres, zwłaszcza chroniczny, jest silnie powiązany z parasomniami – zmiany w życiu dziecka, takie jak przeprowadzka, rozstanie rodziców czy rozpoczęcie szkoły, mogą wywoływać parasomnie.

Brak rutyny snu jest innym czynnikiem ryzyka. Dzieci, które regularnie kładą się spać i wstają o tych samych godzinach, są mniej narażone na parasomnie. Niewłaściwa dieta, zwłaszcza spożywanie jedzenia tuż przed snem, również może przyczyniać się do problemów ze snem.

Ekspozycja na ekran przed snem może zakłócać sen, co z kolei może prowadzić do parasomnii. Światło emitowane przez ekrany komputerów, telefonów i telewizorów może zakłócać produkcję melatoniny, hormonu regulującego sen.

Warto zauważyć, że parasomnie mogą występować razem z innymi problemami zdrowotnymi. Na przykład, dzieci z ADHD (zaburzenie deficytu uwagi i hiperaktywności), autyzmem, czy zaburzeniami lękowymi często mają problemy ze snem, w tym parasomnie. Choć związki te są skomplikowane i nie zawsze jest jasne, co jest przyczyną, a co skutkiem, jasne jest, że zdrowie psychiczne i sen są ściśle powiązane.

Parasomnie – kiedy zwrócić się do lekarza z problemami ze snem u dziecka?

Decyzja o zwróceniu się do lekarza  zależy od wielu czynników, ale pewne znaki powinny zaniepokoić rodziców. Jeżeli parasomnie są częste, intensywne, powodują, że dziecko jest niewyspane, a tym samym ma problemy w szkole lub z zachowaniem, warto skonsultować się z profesjonalistą.

Istnieją różne opcje leczenia parasomnii, które mogą obejmować terapię behawioralną, medycynę naturalną i farmakologię.

• Terapia behawioralna może pomóc dziecku nawiązać rutynę snu, nauczyć się technik relaksacyjnych, i radzić sobie ze stresem, który może przyczyniać się do problemów ze snem.
• Medycyna naturalna to kolejne narzędzie, które może pomóc niektórym dzieciom. Niektóre zioła i suplementy diety mogą wesprzeć poprawę jakości snu.

W niektórych przypadkach lekarz może zalecić farmakologię. Chociaż leki są zwykle ostatnią opcją, w niektórych przypadkach mogą być konieczne i skuteczne.

Utrzymanie stałej rutyny snu, techniki relaksacyjne i utrzymanie bezpiecznego środowiska snu mogą pomóc zniwelować problem. Ważne, aby rozmawiać z dzieckiem o jego problemach ze snem i pomóc mu zrozumieć, co się dzieje. Dziecko, które wie, że jest zrozumiane i wspierane, może lepiej radzić sobie z problemami ze snem. Dlatego też rola wsparcia emocjonalnego i zdrowego stylu życia jest niezwykle ważna w walce z parasomniami. Regularne ćwiczenia, zdrowa dieta i czas na relaks i zabawę mogą pomóc dziecku zrelaksować się i poprawić jakość snu.