Coaching biznesowy, sportowy, grupowy - termin ten staje się obecny w kolejnych dziedzinach życia. Coachów postrzegamy często jako doradców „od wszystkiego”, którzy w nieco górnolotny sposób starają się przekonać nas do tego, że marzenia można przekuć w realny sukces. Zawód coach cieszy się coraz większą popularnością, jednak liczba wykwalifikowanych specjalistów w tej dziedzinie wciąż jest zdecydowanie niewystarczająca. Często zamiast zwrócić się do psychoterapeuty, szukamy pomocy u coacha. Jaki jest wspólny mianownik tych profesji? W którym momencie rady coacha nie pomogą, a wizyta u psychoterapeuty staje się koniecznością?
Z tego artykułu dowiesz się:
Czym jest coaching?
Profesjonalny coaching, zwany także coachingiem wspierającym, nie polega na banalnych, coraz częściej wyśmiewanych hasłach typu „możesz wszystko”, a opiera się na głębokim rozumieniu mechanizmów psychologicznych. Wiadomo przecież, że słowne zachęcanie, powtarzanie znanych już dobrze tekstów nie pomoże w realizacji wyznaczonych celów, gdyż brakuje w nich konkretnych porad, opartych o indywidualny przypadek klienta. Kompetentny coach w trakcie spotkania zdobywa wiedzę na temat osoby, z którą pracuje, w tym dowiaduje się o jej planach, zasobach materialnych oraz potencjale i to właśnie do tych zmiennych dopasowuje swoje wsparcie. Przykładowo, w sytuacji gdy klient nie posiadający stabilnej sytuacji materialnej marzy o zwolnieniu z pracy na etat i założeniu własnej firmy, rada typu „zrób dziś, co odkładasz na jutro, a jeśli tylko bardzo tego pragniesz to uda ci się zrealizować każdy cel” będzie nie na miejscu i zamiast pomóc, jedynie zaszkodzi.
Coach powinien być osobą posiadającą zarówno podstawowe narzędzia pracy coachingowej, jak i gruntowną wiedzę z zakresu psychologii, które potrafi wykorzystać, aby pomóc klientowi obrać cel oraz dodać motywacji do jego realizacji. Warto zaznaczyć, że w przeciwieństwie do psychoterapii, w coachingu nie spotkamy się z terminem „pacjent”, ponieważ osoby korzystające z usług coachów nie wymagają leczenia. Ponadto, umawiając wizytę u specjalisty z tej dziedziny nie powinniśmy spodziewać się gotowych rozwiązań, gdyż coach jest wyłącznie przewodnikiem, który za pomocą różnych środków, w tym odpowiednio dobranych pytań, przybliży nas do realizacji planów. Zatem praca z klientem w dużej mierze polega na wykształcaniu u niego umiejętności, które pomogą mu w samodzielnym podejmowaniu decyzji i działań.
Na czym polega praca psychoterapeuty?
W gabinecie psychoterapeutycznym, w przeciwieństwie do biura coacha, z pewnością spotkamy się z terminem „pacjent”, gdyż osobę szukającą pomocy u specjalisty, określa się jako chorą. Pacjent wymaga odpowiedniej metody leczenia, którą wybrać może jedynie fachowiec. Podczas terapii psycholog występuje w roli eksperta, który słucha pacjenta oraz w oparciu o zdobyte wykształcenie i wiedzę, pomaga mu odnaleźć źródło problemu oraz wyeliminować niepożądane zachowania, które znacznie utrudniają codzienne funkcjonowanie. Głównym zadaniem psychoterapii jest pomoc w rozwiązaniu problemów, najczęściej mających swoje podstawy w przeszłości pacjenta oraz przedstawienie mu schematów własnych zachowań. Więcej informacji o pracy psychoterapeuty znajdziesz w artykule -> Czym jest psychoterapia i dlaczego działa?
Psychoterapia a coaching - podobieństwa i różnice
Zarówno psychoterapia, jak i coaching, stanowią formy pomocy ludziom w kryzysach. Oba są również nastawione na podnoszenie jakości życia. Jednak ani coach, ani psychoterapeuta nie podejmie za nas żadnej decyzji. Te osoby, za pomocą odpowiednich narzędzi oraz wiedzy, mogą jedynie wspomóc nas w realizacji określonego celu i znalezieniu oraz podtrzymywaniu motywacji do działania w przypadku coachingu, lub pomocy w znalezieniu oraz rozwiązaniu problemu w gabinecie psychoterapeutycznym.
Podstawową różnicą jest fakt, że coach pracuje z klientami, którzy posiadają pewną normę funkcjonowania, ale pragną wyjść poza nią, np. poprzez zmianę swoich nawyków, by osiągnąć wyznaczone cele. Natomiast pacjenci korzystający z pomocy psychoterapeutów dążą do osiągnięcia normy, gdyż problemy, z którymi się borykają, nie pozwalają im na prawidłowe funkcjonowanie. Ponadto coaching skupia się na tym, co „tu i teraz” oraz na tym, co będzie. Zadaniem coacha jest pomoc klientowi w realizacji planów oraz podnoszeniu jakości jego życia codziennego. Poruszane tematy skupiają się na przyzwyczajeniach oraz regularnych działaniach klienta oraz na wyznaczaniu kolejnych punktów, które pomogą w osiągnięciu własnych założeń. Przeszłość i teraźniejszość stanowią tu jedynie fundament tego, co czeka nas jutro. Dlatego według coachingu najważniejszym etapem życia jest przyszłość, gdyż to właśnie wtedy przypada realizacja naszych założeń. W przypadku psychoterapii kluczowym okresem jest przeszłość pacjenta, ponieważ to właśnie w niej kryją się problemy, które nie pozwalają nam na swobodne funkcjonowanie ani dziś, ani jutro. Terapeuta skupia się na tym co było, w przeciwieństwo do coacha, który patrzy przez pryzmat tego, co będzie. Dlatego w psychoterapii tak ważna jest analiza przeszłości, która umożliwi wskazanie oraz późniejsze rozwiązanie źródła problemu. Psychoterapia opiera się na leczeniu zdrowia psychicznego, natomiast coaching ma za zadanie podnieść nasze kompetencje.
Kiedy coaching wspierający może być przydatny?
Coaching najcześciej kojarzymy z życiem zawodowym, gdyż największą popularnością cieszy się właśnie w tej sferze - wsród managerów i team liderów. Natomiast nie jest on dedykowany wyłącznie tym grupom, może znaleźć on zastosowanie również w codziennych zmaganiach, np. w życiu matki samotnie wychowującej dziecko, i wśród osób borykających się z problemami niekoniecznie wywodzącymi się ze sfery zawodowej. Dodatkowo daje szansę na rozwój osobisty, a co za tym idzie pozytywny wpływ na siebie oraz innych. Jednak profesjonalista jasno wyznaczy granicę między tym co „muszę” osiągnąć, a tym co „chcę” w celu uniknięcia frustracji, gdy cele nie idą w parze z etapami, umożliwiającymi ich osiągnięcie. Dowód na to, że profesjonalny coaching może przygotować klienta do utrzymywania kontroli w stresowych sytuacjach oraz wytrzymywania nakładanej na niego presji, widoczny jest w osiągnięciach znanych sportowców. Są przygotowani przez fachowy trening, który umożliwia im planowanie kolejnych kroków oraz skupienie się na wyniku. Dodatkowo, coaching daje nam wybór, czy wolimy podążać utartymi schematami, według własnych przyzwyczajeń, czy chcemy spróbować wprowadzenia nowych metod, w których pomoże nam specjalista.
Istnieją także specyficzne przypadki, w których pomoc coacha ma naukowe uzasadnienie. Należą do nich: ADHD, prokrastynacja, czyli odwlekanie rzeczy na później, redukcja poziomu stresu, rozwój osobisty, osiągnięcie balansu między życiem prywatnym a zawodowym, a także nabycie nowych kompetencji i zmiana roli zawodowej.
Kiedy coach powinien odmówić sesji i doradzić wizytę u psychoterapeuty?
Maciej Świeży w książce “Psychologia dla coachów” jednoznacznie tłumaczy, że coaching nie jest psychoterapią i nie zajmuje się ani pomocą psychologiczną, ani leczeniem zaburzeń. Świeży wyróżnił cztery przypadki, w których wizyta u coacha nie będzie wystarczająca.
Pierwszym z nich jest fakt, iż coach, ze względu na brak wystarczających kompetencji, nie będzie w stanie ocenić, czy problem klienta wynika z chwilowej trudności, czy ma on bardziej złożone podłoże. Kolejny aspekt to czas. W przypadku coacha efekty pracy są często przewidywane na dalszą przyszłość, dlatego wizyta u psychologa klinicznego może przynieść lepsze skutki. Ponadto coach, tak jak każdy człowiek, jest nam w stanie udzielić wsparcia w czasie załamania, jednak, jeżeli mowa o długotrwałych problemach emocjonalnych, wymagana jest pomoc psychoterapeuty.
Ostatnim, kluczowym przypadkiem, jest moment, w którym coach zauważy u klienta potencjalne problemy natury psychologicznej, w tym zaburzenia psychiczne. Powinien on wtedy skierować taką osobę do psychoterapeuty, który posiada szersze kompetencję oraz narzędzia, do pracy z chorymi pacjentami.
Podejmując decyzję, z czyjej pomocy chcemy skorzystać, powinniśmy wziąć pod uwagę przede wszystkim to, co chcemy osiągnąć spotkaniem, bądź terapią oraz skalę, w jakiej występuje problem. Z pewnością warto skorzystać z rady profesjonalnego coacha, jednak należy pamiętać, że nie zastąpi to wizyty u specjalisty, który udzieli nam fachowej pomocy w przypadku poważniejszych zmagań.
Jeżeli interesuje Cię temat psychoterapii i coachingu zapoznaj się z artukułem: Psychoterapia a coaching – najważniejsze podobieństwa i różnice
Artykuł powstał we współpracy z Centrum Medycznym 3xZdrowie oferującym terapię wykorzystującą unikalne połączenie wiedzy medycznej i wieloletniej praktyki z zakresu osteopatii, psychologii i dietetyki. Celem terapii 3xZdrowie jest jest poprawa i wzmocnienie fizyczne, mentalne i emocjonalne.
