Pęcherze na skórze – przyczyny, rodzaje, leczenie i profilaktyka

Pęcherze na skórze mogą pojawić się z wielu przyczyn. Choć zazwyczaj są jedynie nieestetyczne, zaniedbane mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia. Poznaj przyczyny pojawiania się pęcherzy na skórze. Dowiedz się więcej na temat ich leczenia i profilaktyki.

Przyczyny powstawania pęcherzy na skórze

Jednym z powszechnych problemów dermatologicznych, z którym pacjenci zgłaszają się do lekarza, są pęcherze na skórze. Pojawiają się one z różnych powodów i mają różny charakter. 

Pęcherze na skórze często są oznaką chorób skórnych lub infekcji. Do najczęstszych przyczyn należą m.in.:

• opryszczka – wirusowa infekcja, która powoduje powstawanie bolesnych pęcherzy w okolicach ust lub narządów płciowych,
• półpasiec – stan wywołany przez ten sam wirus co ospa wietrzna, prowadzi do pojawienia się pęcherzy wzdłuż dróg nerwowych,
• ospa wietrzna – choroba wieku dziecięcego, ale może dotknąć również dorosłych, powoduje swędzące pęcherze na całym ciele,
• liszaj płaski – choroba o nieznanej etiologii, powodująca pojawienie się małych, swędzących pęcherzy.

Pęcherzy mogą być też wynikiem alergii, reakcją na leki czy ukąszenie owadów.

Czynniki fizyczne a pęcherze na skórze

Skóra jest naszą barierą ochronną, ale różne czynniki fizyczne mogą ją uszkodzić, prowadząc do powstawania pęcherzy:

• oparzenia – czy to słoneczne, termiczne czy chemiczne, są jednym z głównych czynników prowadzących do powstawania pęcherzy na skórze. Oparzenie słoneczne po nadmiernej ekspozycji na słońce może prowadzić do bolesnych pęcherzy,
• odmrożenia – występują przy ekstremalnie niskich temperaturach i mogą powodować powstawanie pęcherzy na obszarach narażonych, takich jak palce u rąk i nóg,
• tarcie skóry – często spotykane u sportowców lub osób noszących niewłaściwie dobrany obuwie, prowadzi do powstawania pęcherzy, zwłaszcza na stopach.

Choroby autoimmunologiczne a pęcherze

Niektóre choroby autoimmunologiczne prowadzą do powstawania pęcherzy na skórze:

• pęcherzowe oddzielanie się naskórka – to stan, w którym ciało atakuje własne komórki skóry, prowadząc do tworzenia się pęcherzy,
• pęcherzyca – choroba autoimmunologiczna, w której powstają pęcherze na skórze i błonach śluzowych.

Rodzaje pęcherzy na skórze

Pęcherze na skórze mogą różnić się pod względem wielkości, zawartości czy pochodzenia. Klasyfikacja tych zmian jest niezwykle ważna, gdyż pozwala na lepsze rozpoznanie zmian oraz właściwe postępowanie terapeutyczne.

Ze względu na wielkość pęcherze dzielimy na:

• mikropęcherze – te niewielkie zmiany o średnicy do 5 mm mogą być trudne do dostrzeżenia gołym okiem, ale często są odczuwalne przez pacjenta ze względu na ból czy swędzenie. Mogą pojawić się w wyniku infekcji, alergii czy innych czynników,
• makropęcherze – o średnicy powyżej 5 mm, są łatwo zauważalne i mogą być wypełnione różnymi płynami. Ich obecność na skórze zazwyczaj sygnalizuje poważniejszy problem dermatologiczny lub choroby ogólnoustrojowe.

Ze względu na zawartość pęcherze dzielimy na:

• pęcherze wodniste – najczęściej spotykane, wypełnione są przezroczystym płynem, który może być wyciekającym surowiczym płynem. Mogą pojawić się na przykład po oparzeniach słonecznych,
• pęcherze krwawe – wypełnione krwią, zazwyczaj są wynikiem urazu, który uszkodził naczynia krwionośne pod skórą,
• pęcherze ropne – zawierające ropę, są zwykle wynikiem infekcji bakteryjnej i wymagają specjalistycznego leczenia.

Kiedy rozważamy przyczyny powstawania pęcherzy na skórze, ważne jest także określenie, czy są one pierwotne, czy wtórne:

• pęcherze pierwotne powstające bezpośrednio z powodu choroby lub czynnika wyzwalającego. Na przykład, mogą być bezpośrednią reakcją na alergen lub skutkiem infekcji wirusowej.
• pęcherze wtórne to zmiany, które wynikają z przekształcenia innych zmian skórnych. Pęcherz, który powstał w miejscu zadrapania lub innej zmiany skórnej, zostanie zaklasyfikowany jako wtórny.

Leczenie pęcherzy na skórze

Pęcherze na skórze, choć mogą wydawać się jedynie problemem estetycznym, często wymagają interwencji lekarskiej i specjalistycznego leczenia. Znając przyczynę ich powstania, można zastosować odpowiednie metody terapii. 

Najważniejszym krokiem w terapii jest leczenie przyczynowe, które ma na celu usunięcie bezpośredniego czynnika wywołującego pęcherze:

• leki takie jak acyklowir są stosowane w przypadku infekcji wirusowych, takich jak opryszczka,
• infekcje bakteryjne skóry wymagają leczenia antybiotykami, które są dobierane indywidualnie, w zależności od rodzaju bakterii,
• w przypadku reakcji alergicznych leki mogą pomóc w łagodzeniu objawów, takich jak swędzenie czy zaczerwienienie.

Niektóre pęcherze, mimo leczenia przyczynowego, mogą nadal dawać nieprzyjemne objawy. Tutaj wchodzi leczenie objawowe:

• maści z kortykosteroidami pomagają w redukcji stanu zapalnego i swędzenia. Są one wykorzystywane w leczeniu pęcherzy wywołanych chorobami autoimmunologicznymi czy alergiami,
• chłodzenie może przynieść ulgę i zmniejszyć ryzyko powstania pęcherzy, zwłaszcza w przypadku oparzeń, 
• stosowanie aseptycznych opatrunków chroni pęcherze przed zewnętrznymi czynnikami, takimi jak bakterie czy tarcie.

Prawidłowa diagnoza jest kluczowa, dlatego warto skonsultować się ze specjalistami. Dermatolog pomoże określić przyczynę zmian skórnych, alergolog może przeprowadzić odpowiednie testy. Zlecone badania histopatologiczne zmian skórnych pozwalają na dokładne określenie rodzaju zmiany, dzięki czemu leczenie może być jeszcze bardziej precyzyjne.

Interwencje chirurgiczne – kiedy są konieczne?

W pewnych sytuacjach konieczne jest zastosowanie bardziej inwazyjnych metod. Drenaż pęcherzy ropnych pozwala na usunięcie nagromadzonej ropy i przyspieszenie gojenia. Chirurgiczne usuwanie martwej tkanki może być konieczne dla zachowania zdrowia i funkcji skóry.

Pamiętaj, że samodzielna interwencja w przypadku pęcherzy na skórze może nie przynieść oczekiwanych rezultatów. Zawsze zalecana jest konsultacja z odpowiednim specjalistą. Jeśli masz wątpliwości co do przyczyny pęcherzy, nie zwlekaj z wizytą u lekarza.

Profilaktyka pęcherzy na skórze

Zapobieganie pojawianiu się pęcherzy na skórze jest równie ważne, co ich leczenie. Działania, które pomogą chronić Twoją skórę przed różnego rodzaju uszkodzeniami i podrażnieniami prowadzącymi do powstawania pęcherzy, to:

• ochrona przed słońcem. Wybieraj kosmetyki o szerokim spektrum ochrony i regularnie je aplikuj, zwłaszcza podczas dłuższej ekspozycji na słońce,
• ograniczenie ekspozycji na słońce w godzinach szczytowego nasłonecznienia, Unikaj słońca między 10:00 a 16:00, kiedy promieniowanie UV jest najmocniejsze,
• dbanie o higienę skóry. Nawet drobne skaleczenia mogą stać się bramą dla bakterii. Pamiętaj o dokładnym czyszczeniu i zabezpieczaniu ran,
• używanie łagodnych kosmetyków. Wybieraj produkty, które nie podrażniają skóry, są pozbawione silnych detergentów i alkoholu,
• unikanie kontaktu z alergenami. Jeśli jesteś alergikiem, unikaj potencjalnych alergenów, które mogą wywołać reakcję skórną,
• ochrona przed czynnikami chemicznymi. Jeżeli pracujesz w miejscach narażonych na kontakt z chemikaliami, zawsze używaj odpowiednich środków ochrony,
• regularne badania dermatologiczne. Dzięki nim możemy w porę wykryć niepokojące zmiany na skórze oraz podjąć odpowiednie kroki w celu ich leczenia,

Określenie przyczyny pojawienia się pęcherzy na skórze jest kluczem do skutecznego leczenia. Jeśli zauważysz niepokojące zmiany na swojej skórze, skonsultuj się z kosmetologiem lub dermatologiem.

Źródła:

1. Fitzpatrick, T.B., et al. (2008). Dermatologia w praktyce klinicznej. Elsevier Urban & Partner.
2. James, W.D., Elston, D.M., Treat, J.R., Rosenbach, M.A., & Neuhaus, I.M. (2020). Andrews’ Diseases of the Skin: Clinical Dermatology. Elsevier.
3. Bolognia, J., Schaffer, J.V., & Cerroni, L. (2017). Dermatology. Elsevier.
4. Lebwohl, M.G., Heymann, W.R., Berth-Jones, J., & Coulson, I. (2014). Treatment of Skin Disease: Comprehensive Therapeutic Strategies. Saunders.