Zróżnicowana i prawidłowo zbilansowana dieta to podstawowy element zdrowego stylu życia. Na co dzień, komponując swoje posiłki, chcemy wiedzieć, że korzystamy z wartościowych i wysokiej jakości produktów spożywczych. A jak w tę koncepcję wpisują się słodkie przysmaki? Lepszy jest tradycyjny cukier spożywczy czy nowoczesne słodziki? Który wybór będzie zdrowszy?
Co to są słodziki?
Słodziki to substancje chemiczne, które wykorzystuje się w produkcji żywności lub do słodzenia w domu. Wszystkie substancje słodzące, które zostały dopuszczone do stosowania w produktach spożywczych, znajdują się na liście dozwolonych substancji stosowanych w żywności i znajdziemy je w rozporządzeniu Unii Europejskiej nr 1129/2011.
Wśród słodzików wyróżniamy te naturalnie, czyli występujące w przyrodzie, jak i te uzyskane na drodze syntezy chemicznej. Wśród słodzików naturalnych najczęściej stosujemy stewię i ksylitol, a wśród słodzików syntetycznych równie popularny jest aspartam, cyklaminiany czy sacharyna.
Substancje słodzące możemy także podzielić na:
- naturalne substancje słodzące – poliole
Są to związki należące do grupy alkoholi wielowodorotlenowych. Stanowią one dobrą alternatywę dla klasycznego cukru spożywczego, ponieważ mają niższy indeks glikemiczny i dostarczają blisko o połowę kalorii mniej (2,5 kcal/1 g słodzika vs. 4 kcal/1 g cukru). Dodatkowo poliole, w przeciwieństwie do cukru, nie fermentują w jamie ustnej, dzięki czemu nie zwiększają ryzyka próchnicy. Znane i popularne poliole znajdziesz w tabeli poniżej.
- intensywne substancje słodzące – naturalne i syntetyczne
Są to substancje o unikatowych właściwościach, jeśli myślimy o sile słodzącej. Są one nawet kilkaset razy słodsze, niż tradycyjny cukier spożywczy. Dzięki temu mogą być stosowane w bardzo małych ilościach, a jako, że nie jesteśmy w stanie ich strawić w świetle przewodu pokarmowego, nie dostarczają kalorii. Przykładowe intensywne substancje słodzące wymieniono w tabeli poniżej.
| Substancje słodzące (tzw. słodzki) | |
| Poliole | Intensywne substancje słodzące |
|
– sorbitole |
– aspartam |
Cukier w produktach spożywczych
Klasyczny cukier buraczany lub nieco nowocześniejszy cukier trzcinowy to substancje naturalne, pozyskiwane z buraków lub trzciny cukrowej, odpowiednio. Cukier, bez względu na pochodzenie, jest stosowany do słodzenia wielu produktów spożywczych. Spotkamy go w gotowych daniach, słodyczach, takich jak lody czy cukierki, a także przetworach owocowych i nabiale z dodatkiem owoców. Cukier spożywczy stanowi łatwo dostępne źródło energii – każda łyżeczka cukru dostarcza 20 kcal pod postacią szybko trawionych węglowodanów prostych.
Dopuszczalne dzienne spożycie – słodziki vs. cukier
Zarówno w przypadku słodzików, jak i klasycznego cukru, należy pamiętać o tym, że ważna jest ilość, jaką spożywamy. Nadmiar cukru spożywczego może nie być widoczny od razu, ale w dłuższej perspektywie wpływa na wzrost masy ciała, sprzyja nadwadze i otyłości, a tym samym zwiększa ryzyko wielu chorób dietozależnych np. cukrzycy czy chorób serca.
Słodziki, mimo iż, dostarczają mniej energii (lub nie dostarczają jej wcale), a także są trawione tylko częściowo lub nie są trawione wcale, to także muszą być spożywane w ograniczeniu. Nadmierne ich spożycie może wpływać szkodliwe na nasze zdrowie czy rytm wypróżnień.
Dopuszczalne dzienne spożycie słodzików i cukru zaprezentowano w poniższej tabeli:
| Dopuszczalne dzienne spożycie | ||
| Poliole | Intensywne substancje słodzące | Cukier spożywczy |
|
– nie ma ustalonych zalecanych poziomów spożycia, ale znane są dawki rekomendowane, różne w zależności od substancji, przykładowe wartości to: – ksylitol – do 30 g/ dzień – sorbitol – dopuszczalna jednorazowa dawka to 0,25 g/ kg m.c. u kobiet i 0,65 g/kg m.c. u mężczyzn – erytrytol – do 0,6-0,8 g/kg m.c. |
– ustalona wartości ADI (dopuszczalne dzienne spożycie) – ilość różna w zależności od substancji, przykładowe wartości to: – aspartam – do 40 mg/kg m. c./ dzień – sacharyna – do 5 mg/kg m. c./ dzień – glikozydy stewiolowe – do 4 mg/ kg m.c./ dzień |
– do 5% wartości energetycznej diety, w przypadku większości osób (dieta 2000 kcal) jest to około 100 kcal, czyli 25g cukru/dzień, jednakże jak wskazują Eksperci – im mniej, tym lepiej |
Słodziki a cukier – co wybrać?
Obecnie dużo mówi się o pladze otyłości. Jak wskazują naukowcy, jest to choroba cywilizacyjna i wiąże się ze wzrostem ryzyka wielu chorób przewlekłych, takich jak choroby układu krążenia czy cukrzyca. Częstość występowania otyłości na świecie rośnie. Zgodnie z danymi z 2016 roku (Świat) liczba otyłych kobiet wynosiła 380 mln, a otyłych dorosłych mężczyzn było 281 mln. Także w Polsce sytuacja nie jest pocieszająca. Zgodnie z danymi z 2014 roku nawet blisko co piąta osoba w Polsce może być otyła.
Z tego względu coraz większą uwagę przywiązuje się do zdrowego stylu życia. Dietetycy i lekarze zgodnie zalecają różnorodną, bazującą na warzywach dietę, a także regularną aktywność fizyczną. Ważne jest także kształtowanie właściwych nawyków żywieniowych. Jednym z nich jest ograniczenie spożycia cukru. Mając nadmierną masę ciała - nadwagę lub otyłość, warto rozważyć alternatywę – substancje słodzące, nazywane również słodzikami. Odpowiednio dobrane i spożywane w zalecanych ilościach mogą pomóc osiągnąć szczupłą sylwetkę lub ją utrzymać. Słodziki stanowią także dobrą alternatywę dla cukrzyków, ponieważ w mniejszym stopniu wpływają na poziom glukozy we krwi lub nie wpływają na nią wcale.
Bibliografia:
| 1. | M. Grabda. Poliole – słodycz bez wyrzeczeń. Dietetycy.org.pl, dostęp online 24.04.2021. |
| 2. | Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. Otyłość w liczbach. Dostęp online 24.04.2021. |
| 3. | WHO. Guideline: sugars intake for adults and children. World Health Organization, 2015. |
| 4. | M. Jarosz i wsp. Normy żywienia dla populacji Polski. Instytut Żywności i Żywienia 2017. |
| 5. | K. Łajdecka i wsp.. Stosowanie niskokalorycznych środków słodzących u osób z cukrzycą typu 2. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2016;7:1::24-30. |
