„Jak wyniki z cholesterolu?” – to pytanie, które można często usłyszeć w rozmowach o zdrowiu. Świadomość społeczna na temat zależności między jego poziomem a ryzykiem rozwoju różnych chorób jest całkiem duża. Jednak niektóre przekonania o tym związku są mylne. Poznaj najczęstsze mity na temat cholesterolu i sprawdź, jak wygląda prawda.
Mit 1: Cholesterol jest bezwzględnie zły
Fakt: Cholesterol jest niezbędny do funkcjonowania organizmu. W prawidłowym stężeniu jest bardzo potrzebny [1].
Cholesterol to steroidowy alkohol, który jest naturalnie syntezowany w tkankach ludzkiego organizmu. Pełni bardzo ważne funkcje, m.in.:
- wchodzi w skład błon lipidowych;
- odpowiada za płynność błon komórkowych;
- jest składnikiem otoczki mielinowej komórek nerwowych, przez co jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mózgu i komórek nerwowych;
- pomaga w trawieniu tłuszczu jako składnik żółci;
- to prekursor hormonów steroidowych i witaminy D3 [2].
Mit 2: Cholesterol pochodzi tylko z pożywienia
Fakt: Cholesterol jest dostarczany do organizmu wraz z jedzeniem, ale również produkowany przez ludzki organizm [3].
Cholesterol jest syntetyzowany przede wszystkim w wątrobie, jelitach oraz w skórze. Szacunkowo w ciągu doby zdrowy organizm produkuje do 1500 mg cholesterolu! W pokarmie jego kluczowymi źródłami są tłuszcze zwierzęce zawarte głównie w mięsie i mleku zwierząt oraz przetworach z nich, a także w jajach. To, ile się go spożywa, zależy od prowadzonej diety. Przykładowo w 100 g wątróbki z kurczaka znajduje się 380 mg cholesterolu, a w takiej samej porcji udźca cielęcego – 71 mg.
Mit 3: Każda frakcja cholesterolu szkodzi
Fakt: Szkodliwy jest przede wszystkim tzw. zły cholesterol, czyli frakcja LDL (lipoproteiny o małej gęstości) [4]. To jego nadmierne stężenie sprzyja odkładaniu cząstek cholesterolu w tętnicach i tworzeniu się blaszek miażdżycowych [5].
Zupełnie przeciwny efekt wywołuje tzw. dobry cholesterol HDL (lipoproteiny o dużej gęstości). Ich zadaniem jest odprowadzanie cholesterolu do wątroby – tak, aby uległ on tam zmetabolizowaniu [6].
Mit 4: Podwyższony poziom cholesterolu zawsze oznacza miażdżycę
Fakt: Podwyższony poziom cholesterolu może sprzyjać rozwojowi miażdżycy, ale jej stwierdzenie musi poprzedzać m.in. diagnostyka stanu tętnic [7].
Hipercholesterolemia jest określana wyłącznie jako stan organizmu, a nie choroba sama w sobie. Długotrwałe utrzymywanie się nieprawidłowego poziomu lipidowego może natomiast zwiastować pojawienie się zmian miażdżycowych i ich powikłań.
Mit 5: Wysoki cholesterol wynika z genów. Nie można na to nic poradzić
Fakt: Można mieć genetyczną skłonność do podwyższonego stężenia cholesterolu, ale największy wpływ na parametry lipidowe ma styl życia [8].
To właśnie dlatego po stwierdzeniu niekorzystnych wyników cholesterolu całkowitego czy frakcji LDL lekarz zaleci przede wszystkim zmianę diety, zwiększenie aktywności fizycznej oraz np. zaprzestanie palenia papierosów. Takie działania mają ogromny wpływ na Twoje zdrowie!
Mit 6: Przy wysokim cholesterolu w ogóle nie można jeść tłuszczów
Fakt: Aby zadbać o dobry profil lipidowy, należy ograniczyć spożycie tłuszczów nasyconych i trans na rzecz nienasyconych [9].
Co do zasady w zdrowo zbilansowanej diecie tłuszcze powinny stanowić maksymalnie ok. 30% [10]. Jednak jeszcze ważniejsza jest jakość tych substancji. Szkodliwe są przede wszystkim tłuszcze nasycone i trans, które sprzyjają wzrostowi stężenia aterogennej frakcji LDL [11]. Przeciwwagą dla nich są tłuszcze nienasycone, sprzyjające obniżeniu poziomu „złego” cholesterolu.
Dlatego warto np.:
- zamienić masło na miękką margarynę kubkową – powstaje ona na bazie olejów roślinnych bogatych w nienasycone tłuszcze, a ubogich w nasycone;
- wybierać produkty do smarowania wzbogacone o sterole roślinne – te substancje, zawarte np. w miękkiej margarynie kubkowej Optima Cardio, obniżają poziom cholesterolu LDL o 7-10% w ciągu 2-3 tygodni, przy dziennym spożyciu 1,5-2,4 g i zachowaniu zdrowego stylu życia oraz zrównoważonej diety[12];
- spożywać mniej czerwonego mięsa i jego przetworów – możesz je zastąpić chudym drobiem, tłustymi rybami morskimi lub nasionami roślin strączkowych;
- smażyć potrawy na oliwie z oliwek extra virgin, zamiast na smalcu czy oleju kokosowym.
Które z tych mitów są Ci znane, a które są dla Ciebie nowością? Warto zgłębić temat cholesterolu – tak, aby świadomie zadbać o swoje zdrowie.
[1] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/117035,cholesterol-funkcje-zrodla-frakcje-stezenie
[2] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/117035,cholesterol-funkcje-zrodla-frakcje-stezenie
[3] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/117035,cholesterol-funkcje-zrodla-frakcje-stezenie
[4] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/117035,cholesterol-funkcje-zrodla-frakcje-stezenie
[5] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/103924,cholesterol-i-triglicerydy-panel-lipidowy
[6] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/103924,cholesterol-i-triglicerydy-panel-lipidowy
[7] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/88295,hipercholesterolemia
[8] https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/88295,hipercholesterolemia
[9] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/88067,hipercholesterolemia-dieta-na-obnizenie-cholesterolu-jadlospis-przepisy
[10] https://www.who.int/news/item/17-07-2023-who-updates-guidelines-on-fats-and-carbohydrates
[11] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/zasady/67338,tluszcze-podzial-budowa-funkcje-i-wlasciwosci
[12] https://www.efsa.europa.eu/en/press/news/blood-cholesterol-reduction-health-claims-phytosterols-can
