Mleko jest jednym z najbardziej uniwersalnych produktów spożywczych, dostarczającym ważnych składników odżywczych potrzebnych do naszego codziennego funkcjonowania. Jednak w erze nowoczesnych technologii, tradycyjne mleko zyskało konkurencję w postaci mleka UHT. Czym dokładnie jest mleko UHT? Czy proces jego produkcji ma wpływ na wartość odżywczą mleka? Podpowiadamy.
Czym jest mleko UHT?
Mleko UHT, skrót od „Ultra High Temperature", odnosi się do mleka poddanego procesowi ultra-wysokiej temperatury. Ten proces polega na podgrzewaniu mleka do temperatury 135-150°C przez bardzo krótki czas (zwykle 2-5 sekund) i następnie szybkim schłodzeniu. Dzięki temu mleko jest sterylizowane i pozbawione większości bakterii, co przedłuża jego trwałość bez potrzeby dodawania konserwantów czy przechowywania w chłodni.
Pierwsze eksperymenty z technologią UHT rozpoczęły się w Europie w pierwszej połowie XX wieku. Jednak to dopiero w latach 60. i 70. technologia ta zyskała na popularności, głównie ze względu na rosnące zapotrzebowanie rynku na produkty o dłuższej trwałości.
Dlaczego więc mleko UHT stało się tak popularne? Istnieje kilka kluczowych powodów:
- wydłużona trwałość tego mleka sprawia, że jest ono bardzo wygodne dla konsumentów, którzy nie muszą martwić się szybkim zepsuciem produktu,
- mleko UHT nie wymaga przechowywania w chłodni, co czyni je atrakcyjnym dla obszarów o ograniczonym dostępie do energii elektrycznej,
- technologia UHT przyniosła producentom pewne korzyści ekonomiczne. Dzięki dłuższej trwałości produktu oraz braku konieczności przechowywania w chłodni, koszty związane z dystrybucją i magazynowaniem są niższe. To sprawia, że mleko UHT jest często tańsze w produkcji, a korzyści te są przekazywane konsumentom w postaci niższych cen,
- mleko UHT jest uważane za bezpieczne dla zdrowia, ponieważ proces ultra-wysokiej temperatury skutecznie eliminuje wiele potencjalnie szkodliwych mikroorganizmów. Dzięki temu konsumenci mogą być pewni, że produkt, który kupują, jest wolny od niebezpiecznych bakterii.
Mleko UHT zdobyło popularność zarówno wśród producentów, jak i konsumentów dzięki swoim licznych zaletom. Technologia UHT pozwoliła na produkcję mleka o dłuższej trwałości, które jest równie smaczne i zdrowe jak tradycyjne mleko pasteryzowane.
Składniki odżywcze i właściwości mleka UHT
Pomimo wielu zalet technologii UHT, istnieją pewne obawy dotyczące wpływu tego procesu na składniki odżywcze mleka. Jak już wspomniano, niektóre witaminy mogą ulec degradacji pod wpływem ultra-wysokiej temperatury. W praktyce jednak utrata tych składników jest minimalna i nie ma znaczącego wpływu na ogólną wartość odżywczą produktu.
Interesujące jest to, że pewne składniki odżywcze w mleku UHT są lepiej zachowane niż w mleku poddanym innym procesom. Na przykład, niektóre białka i peptydy w mleku UHT są mniej podatne na degradację w porównaniu z mlekiem pasteryzowanym. Co więcej, tłuszcze w mleku UHT są stabilniejsze i mniej podatne na procesy utleniania, co może przyczynić się do lepszego smaku i trwałości produktu.
Jak mleko UHT wpływa na zdrowie?
Dzięki zawartości wapnia i witaminy D, mleko UHT wspomaga zdrowie kości, co jest szczególnie ważne w przypadku dzieci, młodzieży oraz osób starszych. Białko zawarte w mleku UHT jest pełnowartościowe, co oznacza, że dostarcza wszystkich niezbędnych aminokwasów potrzebnych do budowy i regeneracji tkanek.
Potencjalne zagrożenia i kontrowersje wokół mleka UHT
Choć mleko UHT jest generalnie uważane za bezpieczne, niektórzy ludzie mogą być uczuleni na białko mleka krowiego i dla nich każdy rodzaj mleka krowiego, w tym UHT, może powodować reakcje alergiczne. Istnieje też pewne obawy dotyczące utraty niektórych składników odżywczych w trakcie procesu UHT, choć jak wcześniej wspomniano, większość z nich pozostaje zachowana.
Wokół mleka UHT pojawiają się różne kontrowersje. Niektórzy twierdzą, że proces UHT może prowadzić do tworzenia nieznanych związków, które mogą wpływać na zdrowie. Niemniej jednak dotychczasowe badania naukowe nie potwierdzają tych obaw. Inna kontrowersja dotyczy smaku mleka UHT – niektórzy konsumenci twierdzą, że ma ono inny, mniej naturalny smak niż mleko pasteryzowane.
Kiedy warto wybierać mleko UHT, a kiedy inne rodzaje mleka?
Mleko UHT jest doskonałym wyborem dla osób, które cenią sobie dłuższą trwałość produktu oraz brak konieczności przechowywania go w lodówce przed otwarciem. Dla osób, które preferują bardziej „świeży" smak mleka, mleko pasteryzowane może być lepszym wyborem. Osoby z alergią na białko mleka krowiego powinny unikać wszystkich rodzajów mleka krowiego, w tym UHT.
Mleko UHT można spożywać tak samo jak każdy inny rodzaj mleka. Świetnie nadaje się do płatków śniadaniowych, kawy, herbaty czy gotowania. Aby korzystać z pełni korzyści zdrowotnych, warto łączyć spożywanie mleka z dobrze zbilansowaną dietą bogatą w warzywa, owoce, białka i zdrowe tłuszcze.
Źródła:
- Fox, P. F., & McSweeney, P. L. H. (2015). Dairy Chemistry and Biochemistry. Springer.
- Claeys, W. L., Cardoen, S., Daube, G., De Block, J., Dewettinck, K., Dierick, K., ... & Huyghebaert, A. (2013). Raw or heated cow milk consumption: Review of risks and benefits. Food Control, 31(1), 251-262.
- Michalski, M. C., Briard, V., Michel, F., Tasson, F., & Poulain, P. (2006). Size distribution of fat globules in human colostrum, breast milk, and infant formula.
