Czy kiedykolwiek spotkałeś się z dysmorfobią? To zaburzenie psychiczne, które skutkuje obsesyjnym skupieniem na wyimaginowanej wadzie wyglądu, przekracza granice zwykłego niezadowolenia z siebie i może prowadzić do znacznego cierpienia. Sprawdź, czym jest dysmorfobia, poznaj jej przyczyny, objawy, kluczowe aspekty diagnozy i leczenia.
Co to jest dysmorfobia?
Dysmorfobia, znana również jako zaburzenie dysmorficzne ciała (Body Dysmorphic Disorder – BDD), jest zaburzeniem psychicznym, które skłania osoby dotknięte tym stanem do nadmiernego skupiania się na wyimaginowanych defektach w swoim wyglądzie. Często jest to percepcja, która jest daleka od rzeczywistości, a osoba z dysmorfobią postrzega siebie w sposób znacznie gorszy, niż jest to obiektywnie.
Osoby z dysmorfobią często doświadczają obsesyjnych myśli na temat swojego wyglądu. Może to obejmować ciągłe martwienie się o pewne cechy, takie jak rozmiar nosa, kształt ciała, symetrię twarzy lub skórę. Często przekonanie o wadzie jest tak silne, że nie jest możliwe przekonanie osoby, że ich obawy są niewłaściwe lub przesadzone.
Zaburzenie to jest również związane z kompulsyjnymi zachowaniami. Mogą one obejmować ciągłe sprawdzanie siebie w lustrze, porównywanie się z innymi, ukrywanie „wad" przed innymi, a także podejmowanie ekstremalnych działań, takich jak chirurgia plastyczna, w celu poprawy swojego wyglądu.
Znaczenie tych obsesyjnych myśli i zachowań w dysmorfobii nie można przecenić. Osoby z tym zaburzeniem mogą spędzać wiele godzin dziennie, rozmyślając o swoim wyglądzie. To nie jest zwykłe niezadowolenie z wyglądu, lecz intensywne, wyniszczające doświadczenie, które może wpływać na wszystkie aspekty życia.
Przyczyny dysmorfobii
Pomimo intensywnych badań, naukowcy nie zidentyfikowali jednej konkretnej przyczyny dysmorfobii. Jak wiele innych zaburzeń psychicznych, dysmorfobia jest prawdopodobnie wynikiem interakcji wielu czynników.
Najnowsze badania sugerują, że genetyka może odgrywać rolę w rozwoju dysmorfobii. Jest to sugerowane przez badania nad bliźniętami, które wykazały większą zgodność w występowaniu dysmorfobii u identycznych bliźniąt w porównaniu do dwujajowych.
Równie ważne są biochemiczne aspekty zaburzenia. Niektóre badania sugerują, że osoby z dysmorfobią mogą mieć różnice w funkcjonowaniu niektórych obszarów mózgu, w tym tych związanych z przetwarzaniem informacji o wyglądzie ciała.
Czynniki środowiskowe, takie jak doświadczenia z dzieciństwa, również mogą wpływać na rozwój dysmorfobii. W niektórych przypadkach krytyka wyglądu lub prześladowanie w dzieciństwie mogą przyczynić się do rozwoju zaburzenia. Z punktu widzenia psychologii, pewne cechy osobowości, takie jak perfekcjonizm lub skłonność do obsesji, mogą zwiększać ryzyko dysmorfobii.
Dysmorfobia – czynniki ryzyka
Wśród czynników ryzyka dysmorfobii wiek i płeć są istotne. Zaburzenie to często rozwija się w okresie dojrzewania, a kobiety mogą być nieco częściej dotknięte zaburzeniem niż mężczyźni.
Pomimo tej wiedzy, ważne jest podkreślenie, że dysmorfobia może dotknąć każdego, bez względu na wiek, płeć, rasę czy status społeczno-ekonomiczny. Prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzenia zwiększa kombinacja wielu czynników, a nie pojedynczy element. Zrozumienie tych czynników może pomóc w identyfikacji osób o podwyższonym ryzyku oraz w opracowywaniu skuteczniejszych strategii leczenia.
Objawy i skutki dysmorfobii
Dysmorfobia wykracza daleko poza zwykłe niezadowolenie z wyglądu. Jest to intensywne, obsesyjne skupienie na przekonaniu o wadzie ciała, które inni mogą postrzegać jako mało istotne lub niewidoczne.
Osoby z dysmorfobią często nieustannie porównują swój wygląd z innymi. Mogą spędzać wiele godzin dziennie analizując swoje odbicie w lustrze – chociaż niektóre osoby mogą unikać luster całkowicie, bolesne jest dla nich spojrzenie na siebie.
Inne objawy to znaczne niezadowolenie z wyglądu i obsesja na punkcie konkretnej części ciała. Ta obsesja może obejmować każdą część ciała, ale często dotyczy twarzy, skóry, nosa, włosów, piersi lub mięśni.
Skutki dysmorfobii mogą być poważne i obejmują problemy z samopoczuciem, depresję i lęk. Myśli samobójcze nie są rzadkością wśród osób z dysmorfobią, co podkreśla poważność tego zaburzenia.
Dysmorfobia może również prowadzić do problemów społecznych i zawodowych. Obsesyjne myśli i zachowania mogą zaburzać relacje, pracę, szkołę i codzienne aktywności. W niektórych przypadkach osoby z dysmorfobią mogą unikać sytuacji społecznych lub nawet opuszczać dom z powodu swoich obaw związanych z wyglądem.
Diagnoza dysmorfobii
Diagnozowanie dysmorfobii wymaga starannego badania przeprowadzonego przez profesjonalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego. Proces ten zwykle obejmuje szczegółowe wywiady i oceny zgodne z kryteriami diagnostycznymi określonymi w takich podręcznikach jak DSM-5 (Amerykański Podręcznik Diagnostyczny i Statystyczny Zaburzeń Psychicznych) lub ICD-10 (Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób).
Zgodnie z DSM-5, dysmorfobia jest diagnozowana, gdy osoba jest nadmiernie zainteresowana wyimaginowaną wadą w wyglądzie lub nadmiernie zaniepokojona niewielką wadą. Ta obsesja powoduje znaczne cierpienie lub upośledzenie w ważnych obszarach funkcjonowania. Dodatkowo, zainteresowanie wyglądem nie jest lepiej wyjaśnione przez inną zaburzenie psychiczne, takie jak niezadowolenie z ciała w kontekście zaburzeń odżywiania.
Leczenie dysmorfobii
Leczenie dysmorfobii zwykle obejmuje kombinację terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) i farmakoterapii. CBT skupia się na identyfikowaniu i zmianie negatywnych schematów myślowych, które mogą prowadzić do obsesyjnego zainteresowania wyglądem. Leki, takie jak inhibitory selektywnego wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), mogą również być stosowane w leczeniu dysmorfobii.
Ważną rolę odgrywa również edukacja pacjenta i jego rodziny. Zrozumienie natury zaburzenia, jego objawów, czynników ryzyka i możliwości leczenia może przynieść znaczne korzyści.
Dysmorfobia jest poważnym stanem, który może mieć znaczny wpływ na zdrowie i życie. Jeżeli masz podejrzenia, że ty lub ktoś bliski może cierpieć na dysmorfobię, skontaktuj się z profesjonalistą ds. zdrowia psychicznego. Pamiętaj, że pomoc jest dostępna, a leczenie dysmorfobii może być bardzo skuteczne. Wiele osób z tym zaburzeniem doświadcza znacznej poprawy dzięki odpowiedniej terapii i wsparciu.
Bibliografia:
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington, VA: Author.
- Veale, D., & Riley, S. (2001). Mirror, mirror on the wall, who is the ugliest of them all? The psychopathology of mirror gazing in body dysmorphic disorder. Behaviour Research and Therapy, 39(12), 1381-1393.
- Buhlmann, U., Glaesmer, H., Mewes, R., Fama, J. M., Wilhelm, S., Brähler, E., & Rief, W. (2010). Updates on the prevalence of body dysmorphic disorder: A population-based survey. Psychiatry research, 178(1), 171-175.
- Koran, L. M., Abujaoude, E., Large, M. D., & Serpe, R. T. (2008). The prevalence of body dysmorphic disorder in the United States adult population. CNS spectrums, 13(4), 316-322.
