FOMO – przyczyny, objawy i leczenie lęku przed tym, co nas omija

W erze mediów społecznościowych wielu z nas doświadcza nieustannego poczucia, że przegapia coś ważnego. Zjawisko to, znane jako FOMO staje się coraz bardziej powszechne, wpływając na nasze zdrowie psychiczne, zachowanie i relacje z innymi. Zrozumienie przyczyn, objawów i sposobów radzenia sobie z FOMO może być kluczem do odzyskania równowagi i poczucia spełnienia w naszym życiu. Poznaj mechanizmy działania FOMO i dowiedz się, jak można z nim skutecznie walczyć.

Czym jest FOMO?

FOMO, czyli lęk przed przegapieniem (Fear of Missing Out), to uczucie niepokoju i frustracji, związane z myślą, że gdzieś tam dzieje się coś ważnego, a my tego nie doświadczamy. To przekonanie, że inni przeżywają bardziej wartościowe momenty, mają ciekawsze doświadczenia, podczas gdy my jesteśmy odcięci od tych emocji. Termin ten nabrał na znaczeniu w ostatniej dekadzie, stając się niemal ikoną naszych czasów.

Choć uczucie obawy przed przegapieniem ważnych wydarzeń nie jest niczym nowym, to termin FOMO wskazuje przede wszystkim na współczesne zjawisko powiązane z rozwojem cyfrowego świata. Media społecznościowe, dostępne 24/7, stały się platformą, na której ludzie dzielą się swoim życiem, sukcesami i przeżyciami. Dzięki temu stworzyło się środowisko, gdzie każdy może obserwować życie innych w niemalże czasie rzeczywistym.

To właśnie media społecznościowe, z ich niekończącymi się aktualizacjami, postami i historiami, stały się katalizatorem uczucia FOMO. Wcześniej informacje o tym, co robią nasi znajomi, przychodziły do nas sporadycznie, podczas spotkań towarzyskich czy rozmów telefonicznych. Dzisiaj jesteśmy zasypywani informacjami z każdej strony. Widzimy cudze wakacje, sukcesy, imprezy – wszystko to, co moglibyśmy przegapić. I choć technologia miała nas zbliżyć, paradoksalnie często powoduje uczucie izolacji i lęku przed tym, co omija nas w życiu realnym.

Dlatego ważne jest, by zrozumieć, jak te zmiany w kulturze i technologii wpłynęły na naszą psychikę. Świadomość mechanizmów stojących za FOMO może pomóc w konstruktywnym radzeniu sobie z tym zjawiskiem oraz pozwolić nam lepiej zrozumieć, jakie emocje napędzają nasze zachowania.

Przyczyny FOMO

Lęk przed przegapieniem, popularnie określany jako FOMO, staje się coraz bardziej powszechnym zjawiskiem wśród osób korzystających z mediów społecznościowych. Ale co tak naprawdę stoi za tym uczuciem? Przyczyny są złożone i można je podzielić na czynniki społeczne, psychiczne oraz technologiczne.

Czynniki społeczne:

• presja społeczna. Bycie „na bieżąco" stało się niemal obowiązkiem w dzisiejszym świecie. Oczekuje się od nas, że będziemy wiedzieć, co dzieje się w życiu naszych znajomych, jakie są najnowsze trendy czy jakie wydarzenia miały miejsce na świecie. Ta presja do ciągłego śledzenia nowości często prowadzi do uczucia, że przegapiliśmy coś ważnego, co może prowadzić do FOMO;
• porównywanie się z innymi. Media społecznościowe stworzyły platformę, na której ludzie chętnie dzielą się swoimi osiągnięciami, podróżami czy momentami szczęścia. Dla wielu staje się to okazją do porównywania się z innymi, co może prowadzić do uczucia niedosytu i lęku przed przegapieniem.

Czynniki psychiczne:

• niska samoocena. Osoby z niską samooceną często poszukują zewnętrznego potwierdzenia swojej wartości. Kiedy obserwują sukcesy innych w mediach społecznościowych, mogą czuć, że sami nie dorównują, co prowadzi do nasilenia uczucia FOMO;
• brak pewności siebie. Niepewność może skłaniać do ciągłego sprawdzania mediów społecznościowych w poszukiwaniu potwierdzenia swojego miejsca w społeczności. To prowadzi do cyklu ciągłego porównywania się i lęku przed przegapieniem;
• potrzeba przynależności. Jesteśmy istotami społecznymi i mamy naturalną potrzebę przynależności oraz akceptacji. FOMO może być wynikiem obawy, że nie jesteśmy częścią ważnych wydarzeń lub społeczności.

Czynniki technologiczne:

• nieustanny dostęp do informacji. Smartfony i inne urządzenia mobilne umożliwiły nam dostęp do informacji w każdym miejscu i o każdej porze. To sprawia, że łatwo ulec pokusie ciągłego sprawdzania nowości;
• powiadomienia w czasie rzeczywistym. Aplikacje społecznościowe zostały zaprojektowane tak, aby przyciągać naszą uwagę. Powiadomienia w czasie rzeczywistym informują nas o każdym nowym komentarzu, polubieniu czy udostępnieniu, co sprawia, że ciągle wracamy do urządzeń elektronicznych;
• przeciążenie informacyjne. Jesteśmy zasypywani ogromną ilością informacji. Ciągły dopływ danych może prowadzić do uczucia przeciążenia, co z kolei zwiększa ryzyko wystąpienia FOMO.

Objawy FOMO

Choć termin FOMO jest stosunkowo nowy, objawy, które go charakteryzują, są głęboko zakorzenione w ludzkiej psychice. Dla wielu osób jest to poważny problem wpływający na codzienne życie. Aby zrozumieć pełny zakres tego zjawiska, warto przyjrzeć się różnym objawom FOMO – psychicznym, behawioralnym i fizycznym.

Psychiczne objawy FOMO:

• niepokój lub lęk – osoby dotknięte FOMO często odczuwają niepokój, że przegapiły ważne wydarzenie lub okazję. To uczucie może przybierać różne formy – od lekkiego niepokoju po silny lęk,
• nadmierne porównywanie się do innych – media społecznościowe stały się miejscem, gdzie łatwo porównywać swoje życie z życiem innych. Osoby dotknięte FOMO często przeżywają frustrację, uważając, że ich życie jest mniej interesujące niż życie innych,
• uczucie zazdrości lub niezadowolenia – widząc sukcesy innych, niektórzy mogą odczuwać zazdrość lub niezadowolenie z własnego życia, co jest silnie związane z FOMO.

Behawioralne objawy FOMO:

• ciągłe sprawdzanie mediów społecznościowych – osoby z FOMO często nie mogą się powstrzymać od ciągłego przeglądania mediów społecznościowych, nawet w sytuacjach, gdy powinny skupić się na innych zadaniach,
• trudności w skoncentrowaniu się na jednym zadaniu – nadmierne korzystanie z mediów społecznościowych i ciągłe rozproszenie uwagi mogą prowadzić do problemów z koncentracją,
• unikanie interakcji społecznych na rzecz znajomości wirtualnych – zamiast spędzać czas z bliskimi w rzeczywistości, osoby dotknięte FOMO mogą preferować wirtualne interakcje, które często są bardziej powierzchowne.

Fizyczne objawy FOMO:

• zmęczenie – stałe przebywanie w trybie „online" i brak odpoczynku mogą prowadzić do uczucia przewlekłego zmęczenia,
• problemy ze snem – nieprzerwane korzystanie z urządzeń, zwłaszcza przed snem, może zakłócać cykl snu i prowadzić do problemów z zasypianiem,
• ból głowy – długotrwałe korzystanie z ekranów, zwłaszcza w niewłaściwej postawie, może prowadzić do bólów głowy.

Leczenie i radzenie sobie z FOMO

Strategie pomocy w walce z FOMO to m.in.:

1. wyłączanie powiadomień – stałe przerywanie uwagi przez powiadomienia z aplikacji i mediów społecznościowych może nasilać uczucie FOMO. Wyłączenie ich pozwoli na bardziej skoncentrowane i świadome życie,
2. ustalanie konkretnych momentów na korzystanie z mediów społecznościowych – zamiast ciągłego przeglądania feedów, warto wyznaczyć konkretne chwile w ciągu dnia, kiedy poświęcimy czas na media społecznościowe,
3. świadome korzystanie z technologii – zastanawianie się nad tym, dlaczego i w jakim celu logujemy się na dany portal czy aplikację, może pomóc w zrozumieniu naszych nawyków i zmniejszeniu poczucia FOMO,
4. terapia poznawczo-behawioralna – jest to forma terapii skupiająca się na identyfikacji i modyfikacji negatywnych wzorców myślowych i behawioralnych, które mogą nasilać uczucie FOMO,
5. grupy wsparcia – spotkanie z innymi osobami, które doświadczają podobnych uczuć, może być niezwykle wartościowe. Wspólne dzielenie się doświadczeniami i strategiami radzenia sobie może pomóc w walce z FOMO,
6. ćwiczenia relaksacyjne i medytacja – są one pomocne w zredukowaniu poziomu stresu i lęku związanego z FOMO,
7. wzmacnianie relacji w świecie rzeczywistym – spędzanie czasu z bliskimi twarzą w twarz, zamiast w świecie wirtualnym, pomoże wzmocnić więzi społeczne i zmniejszyć poczucie izolacji,
8. ustalanie i realizacja osobistych celów poza światem wirtualnym – skupienie się na osobistych pasjach, hobby czy celach zawodowych może pomóc odwrócić uwagę od porównywania się z innymi w mediach społecznościowych.

Zrozumienie i akceptacja faktu, że FOMO jest częścią współczesnej rzeczywistości, jest kluczem do radzenia sobie z tym zjawiskiem. Jednak z odpowiednimi narzędziami i wsparciem można skutecznie zminimalizować jego wpływ na nasze życie.

Źródła:

1. Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R., & Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29(4), 1841-1848.
2. Wortham, J. (2011, April 10). Feel Like a Wallflower? Maybe It’s Your Facebook Wall. The New York Times.
3. Alt, D. (2015). College students' academic motivation, media engagement and fear of missing out. Computers in Human Behavior, 49, 111-119.
4. Vogel, E. A., Rose, J. P., Roberts, L. R., & Eckles, K. (2014). Social comparison, social media, and self-esteem. Psychology of Popular Media Culture, 3(4), 206.