Układ odpornościowy odgrywa bardzo istotną rolę – chroni organizm przed szkodliwymi substancjami, zarazkami i zmianami w obrębie komórek, które mogą powodować choroby. Dopóki nasz układ odpornościowy działa płynnie, ciężko zauważyć jego obecność. Natomiast gdy przestanie działać prawidłowo – ponieważ jest słaby lub nie może zwalczyć szczególnie agresywnych zarazków – chorujemy.
Zadania układu odpornościowego
Bez układu odpornościowego nie bylibyśmy w stanie zwalczyć szkodliwych czynników, które dostają się do naszego organizmu z zewnątrz, ani szkodliwych zmian, które zachodzą w naszym organizmie. Dlatego wśród głównych zadań układu odpornościowego znajdują się:
- zwalczanie zarazków chorobotwórczych, takich jak bakterie, wirusy, pasożyty czy grzyby, oraz usuwanie ich z organizmu,
- rozpoznawanie i neutralizacja szkodliwych substancji ze środowiska,
- zwalczanie chorobotwórczych zmian w organizmie, takich jak komórki rakowe.
Kiedy układ odpornościowy zaczyna działać?
Układ odpornościowy może być aktywowany przez wiele różnych czynników, których organizm nie rozpoznaje jako własnych – są to tzw. antygeny (białka na powierzchni bakterii, grzybów i wirusów). Kiedy antygeny przyczepiają się do specjalnych receptorów na komórkach odpornościowych, w organizmie uruchamiany jest szereg procesów. Gdy organizm po raz pierwszy zetknie się z zarazkiem wywołującym chorobę, zwykle przechowuje informacje o zarazku i sposobach walki z nim. Następnie, jeśli ponownie wejdzie w kontakt z zarazkiem, natychmiast go rozpozna i może szybciej zacząć z nim walczyć.
Czy układ odpornościowy atakuje własne komórki?
Własne komórki budujące ludzkie ciało również mają specyficzne białka na swojej powierzchni. Z tym że nie pobudzają one układu odpornościowego do walki. Czasami układ odpornościowy błędnie interpretuje własne komórki organizmu jako obce, w konsekwencji czego atakuje zdrowe, nieszkodliwe komórki ciała. Jest to znane jako odpowiedź autoimmunologiczna, czyli tzw. autoagresja.
Jak reagować, gdy odporność słabnie?
Pierwszymi oznakami zaburzeń odporności są:
- pogorszenie ogólnego samopoczucia,
- nawracające infekcje np. górnych lub dolnych dróg oddechowych (grypa, przeziębienie),
- powtarzająca się opryszczka wargowa,
- afty w obrębie jamy ustnej,
- trudniej gojące się rany,
- chroniczne zmęczenie.
Gdy zauważymy u siebie takie objawy, należy niezwłocznie działać. Najczęściej wina leży po stronie złych nawyków żywieniowych, braku snu, przepracowania i niskiej aktywności fizycznej. Natomiast w sytuacji, gdy nagły spadek odporności doprowadzi do rozwinięcia się pełnoobjawowej infekcji, warto sięgnąć po specjalistyczne środki np. na przeziębienie lub grypę oraz zasięgnąć porady lekarza.
