Niedojrzały układ pokarmowy dziecka narażony jest na różnego rodzaju zaburzenia, które bardzo często wynikają z błędów dietetycznych. Zaburzeni trawienia u dzieci objawy mogą mieć różne, w tym bóle i wzdęcia brzucha, pogorszenie samopoczucia i zaparcia nawykowe. Jak sobie poradzić z tym problemem?
Wpływ diety na trawienie u dzieci
Mimo że noworodek rodzi się z umiejętnością trawienia i wchłaniania podstawowych składników odżywczych z pożywienia, jego układ pokarmowy, choć w znacznym stopniu kształtowany pod względem anatomicznym, jest jeszcze niedojrzały. Umiejętność trawienia oraz wchłaniania doskonali się w pierwszych latach życia. Jest to jednak etap, który u wielu dzieci nie przebiega bezproblemowo, a wszelkie błędy żywieniowe mogą spowodować zaburzenia trawienia u dziecka. Kolki, gazy, zaparcia, rozwolnienia – wszystkie te dolegliwości są bardzo powszechne. U dzieci nieco starszych dochodzi do nich świadome wstrzymywanie się przed defekacją w obawie przed bólem. Dlatego odpowiednia dieta sprzyjająca rozmiękczaniu masy kałowej może wydatnie pomóc dziecku w regulacji wypróżnień.
Zaparcia nawykowe u dzieci: przyczyny i objawy
Prawidłowe trawienie u dzieci to kwestia kluczowa w przeciwdziałaniu zaparciom czynnościowym (nawykowym), na które według szacunków cierpi 8–10 proc. populacji wieku rozwojowego. Zaparcia nawykowe u dziecka mogą wystąpić z różnych przyczyn. Zwykle jest to efekt zaburzeń motoryki jelita grubego na skutek stosowania nieprawidłowej diety, otyłości, stresu. Zaburzenia trawienia u dziecka mogą spowodować, że stolec stanie się twardy, zbity, co utrudnia jego oddawanie. Gdy dziecku defekacja kojarzy się z bólem, podświadomie „blokuje się”, co tylko napędza problem.
Zaparcia nawykowe u dziecka mają różne objawy. Dziecko może skarżyć się na ból brzucha, mieć wzdęcia, gazy, nie mieć apetytu, stać się apatyczne, smutne, wycofywać się z lubianych dotąd aktywności. Charakterystyczne jest też brudzenie bielizny.
Inne problemy trawienne u dzieci (zgaga, biegunka)
Dzieci mogą cierpieć również na inne problemy trawienne – kolkę (w przypadku noworodków i niemowląt), zgagę, biegunkę. Dolegliwości ze strony układu żołądkowo-jelitowego mogą wiązać się także z nietolerancjami i alergiami pokarmowymi.
Niedostatecznie dojrzały układ pokarmowy może również zmagać się z różnego rodzaju wirusami i bakteriami. W niektórych przypadkach zaburzenia trawienia u dziecka wynikają z chorób, takich jak np.: celiakia, mukowiscydoza, choroba Leśniowskiego-Crohna, zapalenie trzustki czy z chorób pasożytniczych. Mają one różne objawy, wspólne są jednak dla nich problemy trawienne.
Jak zapobiegać problemom z trawieniem u dzieci
Zaburzenia trawienia u dzieci to dolegliwość częsta, można jej jednak uniknąć albo przynajmniej ograniczyć częstotliwość występowania. Kluczowe jest stosowanie właściwie skomponowanej diety, co pomoże uchronić malucha przed zaparciami nawykowymi.
Do 6. miesiąca życia karmienie piersią jest optymalną metodą żywienia najmłodszych niemowląt. Dieta starszego dziecka powinna być zbilansowana pod kątem energii i składników pokarmowych – białka, tłuszczu, witamin oraz składników mineralnych (zwłaszcza żelaza i wapnia). Produkty białkowe powinny stanowić 4–5 porcji w ciągu dnia, produkty zbożowe i warzywa – po 5 porcji, owoce – 4 porcje, mleko i produkty mleczne – 3 porcje, mięso, drób, ryby, jaja – 1–2 porcje, tłuszcze (oliwa z oliwek, olej rzepakowy, masło) – również 1–2 porcje. Przerwa pomiędzy posiłkami powinna wynosić 3–4 godziny.
Nie wolno zapomnieć o nawodnieniu. U dzieci między 1. a 3. rokiem życia zapotrzebowanie na płyny wynosi ok. 1300 ml na dobę. Dieta dziecka powinna być urozmaicona, uregulowana, umiarkowana, z unikaniem nadmiaru cukru, soli i substancji dodatkowych, takich jak barwniki i konserwanty. Dla prawidłowego trawienia bardzo ważna jest regularna aktywność fizyczna, odpoczynek, relaks i spokojny sen. Jeśli problemy trawienne i zaparcia nie mijają, należy zgłosić się z dzieckiem do lekarza. Np. badania endoskopowe pozwolą wykluczyć niektóre zmiany organiczne mogące być przyczyną zaparć.
Źródła:
- Weker H., Rowicka G., Dyląd H. i in., Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, PZWL, 2020 r.
- Materiały edukacyjne Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej, https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/problem-zaparc-u-dzieci/ [dostęp: 19.05.2023 r.]
- Czerwionka-Szaflarska M., Romańczuk B., Postępowanie w zaparciu czynnościowym stolca u dzieci i młodzieży, Via Medica, Forum Medycyny Rodzinnej, 2008;2(5): 349-357 [dostęp: 19.05.2023 r.]
