Stopa jest końcową częścią kończyny dolnej – to na niej podpiera się nasze ciało podczas ruchu. Jest to część zbudowana z aż kilkudziesięciu kości, mięśni i więzadeł, które ze względu na skomplikowaną budowę, złożoną ergonomię ruchów i częste użytkowanie są szczególnie narażone na urazy i rozwój stanów zapalnych. Podejrzewasz nieprawidłowości w obrębie swojej stopy? Sprawdź, jakie badanie najczęściej wykonuje się w pierwszej kolejności.
Stopa – część ciała szczególnie narażona na urazy
Z całą pewnością można określić stopy jako element podtrzymujący całe ciało. Ta część występuje wyłącznie u ludzi i małp, cechuje się skomplikowaną budową, jest też niezwykle ważna w aspekcie codziennego funkcjonowania. Stopa składa się z 26 kości, 33 stawów oraz przeszło 100 mięśni. Każdy z tych elementów jest narażony na uszkodzenie, ponieważ jak wiadomo, stopy są najczęściej używanymi częściami ciała.
Kości stępu, śródstopia i palców wraz z otaczającymi je mięśniami, stawami i więzadłami dźwigają cały ciężar masy ciała, stabilizują naszą postawę i umożliwiają poruszanie się. Niewłaściwe wykonywanie ruchów, postawienie stopy na nierównym podłożu, uderzenie, czy nadmierne obciążenie mogą prowadzić do urazów w obrębie kości, mięśni, stawów, czy ścięgien.
Mechaniczny uraz każdej części stopy zwykle wywołuje bardzo dokuczliwe objawy, których rodzaj i nasilenie zależą od kontuzji. Najbardziej odczuwalne są wszelkie złamania i pęknięcia, skręcenia, zwichnięcia, nieco mniej stłuczenia. Objawy, które zwykle występują przy urazach tej części ciała, to m.in.:
- ból stopy,
- zaczerwienienie,
- zasinienie okolicznych tkanek,
- krwiaki,
- obrzęk,
- tkliwość przy dotyku,
- uczucie mrowienia,
- zaburzenia ruchomości – ograniczenie lub niemożność wykonywania ruchów w obrębie stopy,
- widoczne zmiany – rany, wystające elementy kostne.
Czym jest stan zapalny stopy? Jak dochodzi do jego rozwoju?
Zwykle urazom towarzyszy stan zapalny, który może jednak być spowodowany także przez schorzenia niezwiązane z kontuzją, takie jak np. zmiany zwyrodnieniowe lub nowotworowe. Bez względu na miejsce występowania, stan zapalny jest reakcją organizmu na bodźce potencjalnie zagrażające zdrowiu – zarówno uszkodzenia mechaniczne, jak i patogeny chorobotwórcze (wirusy, bakterie, grzyby), martwicę tkanek czy niewłaściwą (autoimmunologiczną) reakcję organizmu po kontakcie z czynnikiem niegroźnym.
Wyjaśniając w uproszczeniu, organizm w celu obrony uruchamia reakcje obronne, które objawiają się poprzez:
- zaczerwienienie,
- obrzęk,
- wzrost temperatury,
- upośledzenie funkcji danej części ciała.
Obrazowe badania diagnostyczne w kierunku schorzeń stopy
Podejrzewając złamanie, pęknięcie, skręcenie lub zwichnięcie stopy, a także obecność stanu zapalnego, lekarz w pierwszej kolejności przeprowadza wywiad z Pacjentem i wykonuje badanie fizykalne. Aby jednak zdiagnozować ewentualne zmiany struktur wewnętrznych, konieczne jest przeprowadzenie obrazowych badań diagnostycznych. Zwykle w pierwszej kolejności zaleca się najprostsze, najłatwiej dostępne i niewymagające szczególnych przygotowań RTG stopy, czyli prześwietlenie rentgenowskie.
RTG (rentgen) wykorzystuje promieniowanie X (jonizujące). Promieniowanie takie odznacza się zdolnością przenikania różnych struktur anatomicznych – w większym stopniu wnika w elementy gęste (np. kości), a w mniejszym w tkanki miękkie. Dzięki temu możliwe jest przekształcenie „odbijających się promieni” w obraz wizualny, czyli zdjęcie rentgenowskie.
Rentgen zwykle jest badanie pierwszego wyboru, głównie ze względu na stosunkowo wysoką skuteczność i łatwy dostęp. W razie potrzeby, jeśli badanie takie okazuje się niewystarczające w celach diagnostycznych, zaleca się procedury dodatkowe, np. tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny oraz USG.
RTG stopy – jak się przygotować do badania?
Prześwietlenie rentgenowskie nie wymaga żadnych przygotowań. Między innymi dlatego jest to jedno z najczęściej wykonywanych badań diagnostycznych na urazowych oddziałach ratunkowych. Konieczne jest jedynie zdjęcie wszelkich elementów metalowych, które mogą zakłócać wynik badania. Nie zaleca się wykonywania tego typu badań u kobiet w ciąży, dlatego kobiety spodziewające się dziecka lub w przypadku możliwości bycia w ciąży powinny poinformować o tym lekarza.
