Majaczenie to złożone zaburzenie, które wpływa na postrzeganie rzeczywistości, myśli i emocje osoby dotkniętej tym stanem. Chociaż stan ten jest często mylony z innymi zaburzeniami psychicznymi. Zapraszamy do zgłębienia tematu, aby lepiej zrozumieć ten stan i dowiedzieć się, jak pomóc osobom cierpiącym na majaczenie.
Czym jest majaczenie?
Majaczenie to stan ostrej dezorientacji i konfuzji, który cechuje się zaburzeniami uwagi, percepcji i myślenia. Jest to stan przejściowy, który może trwać od kilku godzin do kilku dni i często jest wynikiem podłoża somatycznego. W majaczeniu pacjent może mieć trudności z utrzymaniem skupienia, może doświadczać halucynacji, a jego postrzeganie rzeczywistości jest zniekształcone. Majaczenie różni się od innych zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia czy zaburzenia afektywne, przede wszystkim ze względu na jego przyczyny i charakterystyczne objawy.
Majaczenie jest jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń psychicznych wśród osób starszych hospitalizowanych na oddziałach ogólnomedycznych. Szacuje się, że nawet 10-15% wszystkich pacjentów hospitalizowanych w oddziałach wewnętrznych może doświadczać tego stanu, a ryzyko jego wystąpienia rośnie wraz z wiekiem pacjenta. Pacjenci z chorobami przewlekłymi, po operacjach czy z zaburzeniami neurologicznymi są bardziej narażeni na wystąpienie majaczenia.
Przyczyny majaczenia
Majaczenie, stan dezorientacji i konfuzji, często wynika z różnych czynników biologicznych. Choroby takie jak infekcje – zwłaszcza układu moczowego czy oddechowego – mogą prowadzić do rozwoju majaczenia poprzez wpływ na równowagę chemiczną organizmu. Zatrucia, takie jak zatrucie metalem ciężkim czy nadmiarem leków, mogą również wpływać na funkcje mózgu, prowadząc do objawów majaczenia. Bezpośrednie uszkodzenie mózgu, spowodowane na przykład urazem głowy, może również prowadzić do tego stanu, zakłócając normalne funkcjonowanie neuronów.
Stres i trauma mają duży wpływ na zdrowie psychiczne. Osoby, które przeżyły traumatyczne wydarzenia, takie jak wypadki czy doświadczenia związane z przemocą, są bardziej narażone na wystąpienie majaczenia. Silny stres emocjonalny, nagła zmiana otoczenia czy nawet śmierć bliskiej osoby mogą wywołać tymczasowy stan majaczenia, zwłaszcza u osób bardziej wrażliwych psychicznie.
Narkotyki, alkohol i niektóre leki mogą powodować majaczenie, zwłaszcza gdy są przyjmowane w dużych ilościach lub nagle odstawione. Na przykład nadmierne spożywanie alkoholu może prowadzić do majaczenia alkoholowego, podczas gdy nagłe odstawienie po długotrwałym stosowaniu może prowadzić do zespołu abstynencyjnego, który jest powiązany z silnym majaczeniem. Leki takie jak benzodiazepiny, barbiturany czy niektóre leki przeciwpadaczkowe, gdy są nagle odstawiane, mogą również powodować majaczenie.
Mimo że czynniki biologiczne, psychologiczne i substancje psychoaktywne są głównymi przyczynami majaczenia, istnieją również inne czynniki ryzyka. Zaburzenia snu, takie jak np. bezsenność, mogą prowadzić do stanów majaczenia, zwłaszcza jeśli są chroniczne lub intensywne. Zabiegi chirurgiczne, zwłaszcza te przeprowadzane pod narkozą, również mogą być ryzykowne, ze względu na stres związany z operacją i wpływ anestezji na funkcje mózgu.
Objawy majaczenia
Majaczenie jest stanem, który cechuje się wieloma objawami, zmiennymi w zależności od przyczyny oraz indywidualnych cech pacjenta. Te symptomy można podzielić na kilka kategorii, uwzględniając ich wpływ na różne aspekty funkcjonowania osoby.
- Objawy poznawcze
Pacjenci z majaczeniem często doświadczają zaburzeń uwagi, co oznacza, że mogą mieć trudności z koncentracją lub łatwo się rozpraszają. Zaburzenia pamięci również są typowe. Majacząca osoba może zapominać o niedawnych wydarzeniach lub nie być w stanie przypomnieć sobie informacji. Orientacja, zwłaszcza w czasie, miejscu i osobie, może być także zaburzona. Dodatkowo, pacjenci mogą mieć problemy z logicznym i spójnym myśleniem. - Objawy behawioralne
Zachowanie osób z majaczeniem może się drastycznie zmienić. Agresja, zarówno werbalna, jak i fizyczna, może wystąpić bez ostrzeżenia. U niektórych pacjentów obserwuje się pobudzenie, podczas gdy inni mogą wykazywać objawy apatii lub braku reakcji na bodźce. Dodatkowo mogą pojawić się różne objawy psychomotoryczne, takie jak niespokojność czy powolność ruchów. - Objawy emocjonalne
U osób majaczących często obserwuje się lęk i drażliwość. Pacjenci mogą również doświadczać gwałtownych zmian nastroju, co jest określane jako labilność emocjonalna. - Objawy percepcyjne
Halucynacje, zwłaszcza wzrokowe i słuchowe, są jednymi z najbardziej niepokojących objawów majaczenia. Osoby z majaczeniem mogą „widzieć" lub „słyszeć" rzeczy, których nie ma, co może prowadzić do dużej dezorientacji. Iluzje, czyli błędna interpretacja bodźców z rzeczywistości, są również typowe. - Objawy somatyczne
Majaczeniu mogą towarzyszyć objawy fizjologiczne, co podkreśla fakt, że jest to zaburzenie wpływające na cały organizm. Tachykardia (przyspieszone tętno), pocenie się, drżenie czy zaburzenia równowagi są często obserwowane u pacjentów z tym stanem. Te objawy mogą również wskazywać na potrzebę dokładniejszej diagnostyki w celu ustalenia przyczyny majaczenia.
Leczenie majaczenia
Majaczenie, choć może być przerażające zarówno dla pacjenta, jak i dla jego rodziny, jest stanem, który można skutecznie leczyć dzięki zastosowaniu różnorodnych strategii.
Wiele osób z majaczeniem reaguje na nadmiar bodźców. Dlatego wyciszenie bodźców w otoczeniu pacjenta jest kluczowe. Może to oznaczać wyłączenie telewizora, radia czy też zmniejszenie głośności rozmów w pokojach obok. Zapewnienie spokojnego otoczenia może pomóc pacjentowi uspokoić się i skoncentrować. Dla wielu pacjentów pomocne jest także korzystanie z zegara i kalendarza, co wspiera orientację czasową i pomaga w zrozumieniu upływu czasu.
Chociaż leczenie farmakologiczne powinno być rozważane tylko wtedy, gdy jest to konieczne, istnieją leki, które mogą być skuteczne w łagodzeniu objawów majaczenia. W zależności od przyczyny i objawów majaczenia, lekarze mogą zalecić leki przeciwlękowe, przeciwpsychotyczne lub środki uspokajające. Ważne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza oraz monitorowanie reakcji pacjenta na leczenie.
Wsparcie psychologiczne jest ważnym elementem w procesie leczenia majaczenia.
- Terapia indywidualna może pomóc pacjentowi zrozumieć i przetworzyć doświadczenia związane z majaczeniem.
- Terapia rodzinna może być przydatna dla rodzin, które próbują zrozumieć i pomóc swojemu bliskiemu.
- Terapia grupowa może dostarczyć cennych wskazówek i wsparcia zarówno pacjentom, jak i ich rodzinom.
W leczeniu majaczenia niezbędna jest także edukacja. Pomoc pacjentom i ich rodzinom w zrozumieniu przyczyn, objawów i leczenia majaczenia jest ważne dla skutecznej kontroli tego stanu. Unikanie czynników wyzwalających i wczesne rozpoznawanie objawów może pomóc w zapobieganiu nawrotom.
Źródła:
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
- Inouye, S. K. (2006). Delirium in older persons. New England Journal of Medicine, 354(11), 1157-1165.
- Ely, E. W., Shintani, A., Truman, B., Speroff, T., Gordon, S. M., Harrell Jr, F. E., ... & Dittus, R. S. (2004). Delirium as a predictor of mortality in mechanically ventilated patients in the intensive care unit. JAMA, 291(14), 1753-1762.
- Siddiqi, N., Harrison, J. K., Clegg, A., Teale, E. A., Young, J., Taylor, J., & Simpkins, S. A. (2016). Interventions for preventing delirium in hospitalised non-ICU patients. Cochrane Database of Systematic Reviews, (3).
