Mammografia – wskazania, przebieg badania, jak się przygotować?

Mammografia to jedno z kluczowych badań w walce z rakiem piersi, dając możliwość wczesnego wykrycia tej groźnej choroby. Wykonywane jest zarówno w celach profilaktycznych, jak i diagnostycznych. Jakie są wskazania do przeprowadzenia tego badania? Jak przebiega cały proces i co warto wiedzieć, by odpowiednio się do niego przygotować? Czy istnieją przeciwwskazania do wykonania mammografii? Zapraszamy do lektury!

Czym jest mammografia?

Mammografia to nieinwazyjne badanie radiologiczne piersi, które pozwala na wczesne wykrycie zmian nowotworowych. Dzięki nowoczesnej technologii i precyzyjnemu sprzętowi, mammografia daje możliwość dostrzeżenia nawet niewielkich nieprawidłowości w tkance piersiowej, które gołym okiem są niewidoczne.

Nie da się przecenić znaczenia regularnego poddawania się mammografii w profilaktyce zdrowotnej kobiety. Mammografia pozwala na wczesne wykrycie raka piersi, co znacząco zwiększa szanse na skuteczne leczenie i powrót do pełnego zdrowia. Statystyki jasno wskazują, że wczesne wykrycie zmian nowotworowych może uratować życie.

Wskazania do badania mammograficznego

Mimo że mammografia jest rekomendowana dla wszystkich kobiet po 40. roku życia, istnieją pewne wskazania, które czynią ją szczególnie zalecaną:

• kobiety po 40. roku życia, zwłaszcza te z rodzinnym obciążeniem nowotworami piersi, powinny regularnie poddawać się badaniu,
• kobiety w wieku 50-70 lat zaleca się poddawać badaniu co 1-2 lata,
• kobiety po leczeniu nowotworu piersi również powinny regularnie kontrolować stan swoich piersi.

Nie tylko profilaktyka, ale także konkretne objawy mogą wskazywać na potrzebę wykonania mammografii. Do głównych sygnałów zaliczamy m.in.:

• pojawienie się guzków w piersiach, Każdy guzek, nawet jeśli nie jest bolesny, powinien być poddany diagnostyce. Mammografia pozwala określić jego charakter i ewentualne dalsze kroki diagnostyczne,
• niepokojące zmiany skórne na piersi oraz wyciek z brodawki sutkowej. Takie objawy mogą świadczyć o nieprawidłowościach w tkance piersiowej i wymagają szybkiej reakcji.

Jak przebiega badanie mammograficzne?

Mammografia to jedno z kluczowych badań w zakresie diagnostyki piersi. Dla wielu kobiet to rutynowy zabieg, ale dla tych, które poddają się mu po raz pierwszy, może budzić pewne obawy. Zrozumienie przebiegu badania jest więc istotne, by zmniejszyć ewentualny stres i niepewność.

Pierwszym etapem badania mammograficznego jest przyjęcie do gabinetu radiologicznego. 

1. Na wstępie technik radiologiczny przeprowadzi z pacjentką krótką rozmowę, by poznać jej historię medyczną oraz ewentualne wcześniejsze doświadczenia z mammografią. To czas, by zgłosić wszelkie obawy czy pytania dotyczące samego badania.
2. Pacjentka zostanie poproszona o rozebranie się od pasa w górę. W miejsce własnej bielizny i odzieży otrzyma specjalny fartuch, który należy założyć przed przystąpieniem do badania.
3. Kiedy pacjentka jest już odpowiednio przygotowana, rozpoczyna się właściwa część badania. Specjalnie skonstruowany stół pozwala na precyzyjne ułożenie piersi, co jest kluczem do uzyskania dokładnych zdjęć. Choć może to brzmieć niekomfortowo, lekkie ściskanie piersi pomiędzy dwoma płytkami aparatu mammograficznego jest niezbędne do uzyskania wyraźnego obrazu. Technik dba o to, by było to jak najmniej uciążliwe dla pacjentki. Zdjęcia są robione w różnych projekcjach. Każde z nich trwa tylko kilka sekund i pozwala na dokładne zbadanie różnych części piersi. Gdy wszystkie zdjęcia są już wykonane, mammografia dobiega końca.
4. Po badaniu pacjentka może ubrać się i wrócić do swojej codziennej aktywności.
5. Po zakończeniu badania technik może udzielić pacjentce dodatkowych informacji oraz odpowiedzieć na ewentualne pytania dotyczące badania.
6. Zdjęcia zostaną przeanalizowane przez radiologa. Wyniki zazwyczaj są dostarczane pacjentce w ciągu kilku dni, choć czas oczekiwania może się różnić w zależności od placówki.

Przygotowanie do mammografii

Przygotowanie do mammografii jest równie istotne jak samo badanie. Właściwe przygotowanie może przyczynić się do dokładniejszych wyników i sprawić, że cały proces będzie mniej stresujący dla pacjentki.

Aby uniknąć niepotrzebnego dyskomfortu, najlepiej zaplanować mammografię na czas, gdy piersi nie są nadwrażliwe. Wiele kobiet doświadcza zwiększonej wrażliwości piersi przed, w trakcie lub tuż po miesiączce. Dlatego zaleca się wybieranie terminu poza tym okresem.

• W dniu badania mammograficznego warto unikać stosowania wszelkich kremów, balsamów czy dezodorantów na klatce piersiowej i w okolicach pach. Te substancje mogą zakłócić obraz mammograficzny i wpłynąć na interpretację wyników.
• Jeśli pacjentka zaobserwowała jakiekolwiek niepokojące zmiany w piersiach, powinna niezwłocznie poinformować o nich personel. Ponadto informacja o ewentualnych implantach piersi jest kluczowa, ponieważ może wymagać specjalnej techniki badania.
• Jeśli pacjentka wcześniej poddawała się badaniu mammograficznemu i posiada jego wyniki, powinna wziąć je ze sobą. Porównanie aktualnych wyników z poprzednimi może być bardzo pomocne w ocenie ewentualnych zmian.
• Podczas mammografii ważny jest komfort. Dlatego zaleca się założenie wygodnej, dwuczęściowej odzieży. Najlepiej, gdy górna część jest łatwa do zdjęcia, co ułatwi odsłonięcie piersi podczas badania. Ostateczny cel to minimalizacja stresu i maksymalizacja komfortu pacjentki.

Przygotowanie do mammografii nie jest skomplikowane, ale wymaga pewnych kroków. Dbanie o szczegóły i właściwe przygotowanie może przyczynić się do bardziej precyzyjnych wyników i pozytywnego doświadczenia z badania.

Mammografia – potencjalne ryzyko

Kiedy zastanawiamy się nad wykonaniem mammografii, ważne jest, aby mieć świadomość zarówno jej korzyści, jak i potencjalnych ryzyk oraz przeciwwskazań. Chociaż badanie to jest niezmiernie ważne w profilaktyce nowotworowej, istnieją pewne aspekty, które należy wziąć pod uwagę.

Mammografia jest badaniem rentgenowskim, co oznacza, że podczas jego trwania dochodzi do ekspozycji na niewielką dawkę promieniowania. Jednakże ryzyko związane z tym promieniowaniem jest minimalne i wielu ekspertów uważa, że potencjalne korzyści z wczesnego wykrycia raka piersi znacząco przewyższają to ryzyko.

Podczas mammografii piersi są ściskane między dwoma płytkami, co może powodować chwilowy dyskomfort czy ból. Jest to jednak niezbędne dla uzyskania jak najbardziej wyraźnego obrazu. U większości kobiet dolegliwości te są krótkotrwałe i mijają po zakończeniu badania.

Przeciwwskazania do mammografii

Z uwagi na potencjalne ryzyko dla płodu, mammografii nie powinny poddawać się kobiety w ciąży. Jeśli istnieje podejrzenie ciąży, warto poinformować o tym personel przed rozpoczęciem badania.

W trakcie karmienia piersią struktura gruczołu piersiowego ulega zmianie, co może utrudnić interpretację wyników mammografii. Dlatego w niektórych przypadkach lekarze mogą zalecić odroczenie badania do momentu zakończenia karmienia.

Zanim podjęcie decyzji o mammografii, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem. Rozmowa ze specjalistą pomoże ocenić indywidualne potrzeby pacjentki, potencjalne ryzyko oraz określić, czy i kiedy najlepiej przeprowadzić badanie. 

Mammografia stanowi nieocenione wsparcie w trosce o zdrowie piersi każdej kobiety. Jej regularne wykonywanie, zarówno w zakresie profilaktycznym, jak i diagnostycznym, może znacząco przyczynić się do wydłużenia i poprawy jakości życia.

Źródła:

1. Smith, R.A., Cokkinides, V., & Brooks, D. (2010). Mammography and breast cancer screening: a current perspective. Journal of Women's Health, 19(2), 281-288.
2. Drukteinis, J.S., Mooney, B.P., Flowers, C.I., & Gatenby, R.A. (2013). Beyond mammography: new frontiers in breast cancer screening. The American Journal of Medicine, 126(6), 472-479.
3. Berg, W.A., & Campassi, C. (2014). Tailored supplemental screening for breast cancer: what now and what next? American Journal of Roentgenology, 202(2), 390-399.
4. Pace, L.E., & Keating, N.L. (2014). A systematic assessment of benefits and risks to guide breast cancer screening decisions. JAMA, 311(13), 1327-1335.