Współczesna medycyna zna dokładną definicję, której używa się w stosunku do przebarwień pojawiających się na naszych zębach. Według niej za przebarwienie można uznać wszystkie zmiany w prawidłowej barwie, przezierności oraz nasyceniu kolorem zęba. Nie ma przy tym znaczenia to, jakie są przyczyny takich zmian.
Przebarwienia na zębach – przyczyny
Czynniki, które są odpowiedzialne za wywoływanie przebarwień na zębach, można podzielić na kilka grup.
- Pierwsza z nich to czynniki zewnątrzpochodne, których najczęstszą przyczyną jest odkładanie się złogów na powierzchni zęba.
- Druga grupa, czynniki wewnątrzpochodne obejmuje zmiany powstające wskutek barwników wnikających do wnętrza struktury zęba. Zazwyczaj jest to efekt chorób albo reakcja na stosowanie niektórych leków.
Istnieje bardzo szeroka paleta kolorów, które mogą być efektem zmian w barwie zęba. Czasami jest to barwa kredowobiała, czasem nawet całkiem czarna. Dokładne zbadanie koloru jest bardzo ważne, bowiem może on powiedzieć wiele na temat czynników, które wywołały u pacjenta takie przebarwienie. Jedynie dzięki określeniu dokładnych przyczyn takich zmian możliwe jest wybranie odpowiednich środków leczenia, pozwalających na skuteczne ich usunięcie. Innym ważnym elementem wywiadu lekarskiego przeprowadzanego przed przystąpieniem do leczenia jest zbadanie rozmieszczenia takich zmian i ustalenie, jak dużo zębów w jamie ustnej pacjenta zostało nimi dotkniętych.
Przebarwienia na zębach – rodzaje
Jednym z najczęściej pojawiających się rodzajów przebarwień są przebarwienia nieprzejrzyste o barwie białej. Ich przyczyny są różne – od próchnicy pierwotnej i demineralizacji szkliwa zębów, aż po uraz mechaniczny szkliwa w początkowym okresie jego tworzenia. Zmiany takie mogą występować zarówno na jednym, jak i kilku zębach. Następną często spotykaną tu przyczyną są wady rozwojowe szkliwa zębów. Można łatwo poznać takie czynniki, bowiem w tym przypadku zmiany pojawiają się na większości zębów w jamie ustnej. Chorobą, która przyczynia się do powstawania takich zmian, jest także fluoroza. Takie zmiany mogą też zwiastować niedoczynność tarczycy. Nadczynność tarczycy i grasicy objawia się natomiast zmianami biało – niebieskimi.
Często spotyka się także żółte przebarwienia pojawiające się na jednym lub kilku zębach. Mogą one być efektem urazu mechanicznego szkliwa w okresie amelogenezy, czasami też przyczyną jest demineralizacja szkliwa o charakterze próchnicowym. Do powstawania takich zmian przyczyniają się też niektóre barwniki stosowane w produktach spożywczych – szczególnie są na nie narażone zęby leczone zachowawczo. W przypadku zmian pojawiających się na większości zębów w jamie ustnej pacjenta można mówić o różnych dolegliwościach, takich jak pęcherzowe oddzielanie się naskórka albo fluoroza umiarkowanego stopnia.
W czasie tworzenia się szkliwa takie zmiany mogą być też wywoływane przez pewne niedobory pokarmowe i nieodpowiednią dietę. Czasami jest to naturalny efekt starzenia się organizmu. Mogą też być wynikiem różnych zaburzeń wewnątrzwydzielniczych – przede wszystkim niewydolności nadnerczy albo nadczynności przedniego płata przysadki. Trzeba także uważać, czym płuczemy jamę ustną – po dłuższym czasie stosowania środków zawierających chlorheksydynę znacznie zwiększamy ryzyko wystąpienia takich zmian.
Następnym rodzajem są pomarańczowe przebarwienia, które zazwyczaj mają pochodzenie zewnętrzne. Są one zwykle efektem aktywności bakterii chromogennych, odpowiedzialnych między innymi za produkcję różnych barwników. Istnieje także kilka substancji stosowanych w leczeniu endodontycznym, które mogą być przyczyną powstawania takich przebarwień: cement Grossman`a, N2, endometazon czy tlenek cynku. W endodoncji stosowane są też preparaty takie jak Tubli – Seal czy Diaket, które mogą przyczyniać się do powstawania przebarwień o bardziej różowym odcieniu. Również wrodzona porfiria powoduje powstawanie takich zmian.
Także przebarwienia w odcieniu brązu należą do najczęściej występujących zmian. Ich główną przyczyną w wielu przypadkach jest nieprawidłowa dieta, zawierająca dużą ilość kawy, herbaty czy napojów takich jak Coca – Cola. Do ich powstawania przyczynia się też palenie papierosów oraz marihuany i spożywanie alkoholu. Są na nie narażone również osoby, które korzystają z suplementów diety zawierających dużą ilość żelaza. Nie zawsze są one jednak efektem zaniedbań ze strony pacjenta. Bardzo często wynikają one z aktywności bakterii, o których mówiliśmy już wcześniej, które potrafią produkować barwniki.
Mogą mieć także pochodzenie wewnątrzpochodne, szczególnie jeśli przebarwienia obejmują jeden lub kilka zębów w jamie ustnej pacjenta. W takim przypadku często jest to uraz powstający w momencie tworzenia się szkliwa. Może to być również wewnętrzna próchnica lub krwotok. Jeśli przebarwienia pojawiają się na większości zębów w jamie ustnej, to zazwyczaj przyczyny są układowe. Na takie przebarwienia szczególnie narażeni są pacjenci przyjmujący niektóre antybiotyki albo cierpiący na ciężkie odmiany fluorozy.
Nieco rzadziej występują też przebarwienia o kolorze ciemno – czerwonym. Ich przyczyną jest zwykle stosowanie pasty Rieblera.
