Anemia w ciąży – przyczyny, objawy, leczenie i dieta

Prawidłowo zbilansowana dieta i zdrowy styl życia są niezbędne dla zachowania zdrowia zarówno matki, jak i dziecka podczas ciąży. Jednym z problemów zdrowotnych, które mogą się pojawić w tym szczególnym okresie, jest anemia. Jakie czynniki prowadzą do anemii w ciąży i jakie są jej objawy? Jak leczyć anemię i jaką rolę odgrywa tutaj dieta? Podpowiadamy.

Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo w ciąży

W trakcie ciąży zapotrzebowanie organizmu na składniki odżywcze, w tym na żelazo, znacznie wzrasta. Powodem jest konieczność dostarczania odpowiednich ilości tych substancji do rozwijającego się płodu i zwiększona produkcja krwi. Właśnie dlatego anemia w ciąży jest częstym zjawiskiem. Ciało kobiety w ciąży musi wyprodukować dodatkową ilość krwi, a do tego procesu niezbędne jest żelazo. Jeżeli dostarczamy organizmowi zbyt mało tego pierwiastka, może dojść do anemii.

Dieta na anemię w ciąży

Nieodpowiednia dieta, zbyt uboga w składniki odżywcze, jest jednym z najczęstszych powodów wystąpienia anemii w ciąży. Żelazo, witamina B12 i kwas foliowy to trzy główne składniki odżywcze, których niedobór najczęściej prowadzi do anemii. 

• Żelazo jest niezbędne do produkcji hemoglobiny – czerwonego barwnika krwi, odpowiedzialnego za transport tlenu. 
• Witamina B12 i kwas foliowy są niezbędne dla procesu produkcji czerwonych krwinek. 

Choroby przewlekłe a anemia w ciąży

Choroby przewlekłe, takie jak choroby nerek, autoimmunologiczne czy choroby przewodu pokarmowego, mogą przyczyniać się do rozwoju anemii w ciąży. Niektóre choroby przewodu pokarmowego mogą utrudniać wchłanianie żelaza i innych składników odżywczych niezbędnych do produkcji krwi, z kolei choroby nerek mogą prowadzić do zmniejszonej produkcji erytropoetyny – hormonu stymulującego produkcję czerwonych krwinek.

Leki a anemia w ciąży

Niektóre leki, które mogą być bezpieczne i skuteczne w innych okolicznościach, mogą zwiększać ryzyko anemii podczas ciąży. Przykładowo, niektóre leki przeciwzakrzepowe mogą zmniejszać liczbę czerwonych krwinek lub hamować zdolność organizmu do produkcji hemoglobiny. Dlatego, jeżeli jesteś w ciąży i regularnie zażywasz jakiekolwiek leki, zawsze powinnaś skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, aby dowiedzieć się, czy mogą one zwiększać ryzyko anemii.

Objawy anemii w ciąży

Anemia w ciąży może dawać różne objawy, takie jak m.in.:

• zmęczenie – ciężarne kobiety z anemią często czują się wyjątkowo wyczerpane,
• bladość skóry – krew bogata w hemoglobinę nadaje skórze zdrowy, różowy odcień, a jej brak powoduje bladość,
• zawroty głowy i zadyszka – to często występujące objawy, które mogą świadczyć o niskim poziomie hemoglobiny w krwi,
• problemy z koncentracją i pamięcią,
• osłabienie i spadek nastroju,

Te symptomy mogą wpływać na jakość życia kobiety i utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Anemia w ciąży nie jest tylko problemem dla matki – może mieć również negatywny wpływ na przebieg ciąży i rozwój płodu. Zwiększa ryzyko powikłań, takich jak poronienie, przedwczesny poród i niska masa urodzeniowa dziecka. Może również zwiększać ryzyko komplikacji po porodzie, takich jak krwawienia i zakażenia.

Rozpoznanie anemii w ciąży

Rozpoznanie anemii w ciąży zaczyna się od zauważenia objawów. Lekarz może zlecić badanie krwi w celu zdiagnozowania anemii. Pamiętaj, że regularne kontrole prenatalne są niezwykle ważne dla monitorowania Twojego zdrowia i zdrowia Twojego dziecka podczas ciąży.

Leczenie anemii w ciąży

Leczenie anemii w ciąży często obejmuje suplementację składników odżywczych, które są niezbędne do produkcji krwi. Suplementy żelaza są najczęściej stosowane, ponieważ żelazo jest kluczowym składnikiem hemoglobiny. Suplementacja witaminy B12 i kwasu foliowego również może okazać się potrzebna.

Oprócz suplementacji w leczeniu anemii w ciąży mogą pomóc równie zmiany w diecie i stylu życia. Dieta uwzględniająca produkty bogate w żelazo oraz regularne ćwiczenia mogą pomóc poprawić krążenie i produkcję krwi.

W ciężkich przypadkach leczenie anemii może obejmować interwencje medyczne, takie jak transfuzje krwi. Jest to procedura, w której pacjent otrzymuje krew od dawcy, co pomaga zwiększyć ilość czerwonych krwinek i hemoglobiny we krwi. 

Monitorowanie stanu zdrowia podczas leczenia anemii w ciąży jest niezwykle istotne.  Regularne kontrole prenatalne umożliwiają lekarzom ocenę skuteczności leczenia i dostosowanie go w razie potrzeby. Wizyty kontrolne są również okazją do zdiagnozowania ewentualnych powikłań związanych z anemią. 

Dieta wspomagająca leczenie anemii

Zdrowa dieta jest konieczna dla zapobiegania i leczenia anemii w ciąży. 

• Pokarmy bogate w żelazo to między innymi czerwone mięso, ryby, drób, rośliny strączkowe, orzechy i nasiona, a także zielone liściaste warzywa. 
• Źródłami witaminy B12 są mięso, jaja i produkty mleczne. 
• Bogatym źródłem kwasu foliowego są zielone liściaste warzywa, owoce i rośliny strączkowe.

W diecie ciężarnej powinno znaleźć się odpowiednie spożycie białka, błonnika, węglowodanów złożonych i zdrowych tłuszczów. Składniki te są niezbędne dla zdrowego rozwoju płodu i zapobiegania anemii. Białko jest kluczowe dla wzrostu i rozwoju dziecka, błonnik wspomaga trawienie, a węglowodany złożone i zdrowe tłuszcze dostarczają energii potrzebnej zarówno matce, jak i rosnącemu dziecku.

Plan diety dla ciężarnej kobiety powinien uwzględniać różne potrzeby odżywcze w ciąży i pomagać zapobiegać anemii. Przykładowo: 

• śniadanie może składać się z owsianki z owocami, które dostarczają błonnika, witamin i żelaza,
• drugie śniadanie może uwzględniać kanapki z pełnoziarnistego chleba z łososiem, co dostarcza białka i witaminy B12,
• obiad mogą stanowić duszone warzywa z kurczakiem,
• kolacja może uwzględniać jajka na twardo z sałatką,
• przekąski pomiędzy posiłkami mogą składać się z orzechów, nasion, owoców czy jogurtów, które są bogate w białko i żelazo. 

Pamiętaj jednak, że każda dieta powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb i zawsze warto skonsultować ją z lekarzem lub dietetykiem.

Źródła:

1. Breymann, C. (2015). Iron Deficiency Anemia in Pregnancy. Seminars in Hematology, 52(4), 339–347.
2. Pavord, S., Myers, B., Robinson, S., Allard, S., Strong, J., & Oppenheimer, C. (2012). UK guidelines on the management of iron deficiency in pregnancy. British Journal of Haematology, 156(5), 588–600
3. Lassi, Z. S., Salam, R. A., Haider, B. A., & Bhutta, Z. A. (2013). Folic acid supplementation during pregnancy for maternal health and pregnancy outcomes. Cochrane Database of Systematic Reviews. 
4. De-Regil, L. M., Jefferds, M. E. D., Sylvetsky, A. C., & Dowswell, T. (2011). Interventions for improving coverage of child immunization in low- and middle-income countries. Cochrane Database of Systematic Reviews.