Listerioza, choć nie tak powszechna jak niektóre inne choroby zakaźne, jest schorzeniem, które może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia. Poznaj przyczyny, objawy i dostępne metody leczenia listeriozy. Sprawdź, jakie działania pomogą Ci się przed nią uchronić.
Co to jest listerioza?
Listerioza to choroba wywołana przez bakterię Listeria monocytogenes. Dla wielu ludzi termin „listeria" może brzmieć obco, ale w rzeczywistości jest to bakteria środowiskowa. Oznacza to, że występuje ona powszechnie w naszym otoczeniu i niestety, może zanieczyszczać żywność, z którą mamy kontakt na co dzień.
Źródła zakażenia listerią
Główne źródła zakażenia listerią to przede wszystkim:
- produkty spożywcze. Niestety, bakteria Listeria monocytogenes ma zdolność do zanieczyszczania różnego rodzaju produktów spożywczych. Warto zwrócić szczególną uwagę na jakość i sposób przechowywania produktów spożywczych, takich jak mleko oraz przetwory mleczne, wędliny, surowe mięso, a także gotowe do spożycia produkty rybne;
- kontakt ze zwierzętami. Bezpośredni kontakt z zakażonymi zwierzętami lub ich wydzielinami może prowadzić do przeniesienia bakterii. Osoby mające kontakt ze zwierzętami domowymi lub gospodarskimi powinny zachować szczególną ostrożność;
- transmisja z matki na dziecko. W rzadkich przypadkach bakterie listerii mogą być przenoszone przez matkę na płodu w trakcie ciąży. Dlatego kobiety w ciąży powinny unikać produktów potencjalnie zakażonych tą bakterią.
Warunki sprzyjające rozwojowi listerii
Jednym z najbardziej niepokojących aspektów związanych z bakterią Listeria monocytogenes jest jej zdolność do namnażania się w niskich temperaturach. Oznacza to, że nawet produkty przechowywane w lodówce nie są całkowicie bezpieczne. Ta cecha listerii sprawia, że walka z nią jest trudniejsza niż z innymi patogenami.
Aby unikać zakażenia listerią, warto być świadomym powyższych informacji i stosować się do zaleceń dotyczących bezpieczeństwa żywności. Regularne mycie rąk, dokładne gotowanie mięsa oraz unikanie ryzykownych produktów spożywczych, szczególnie w przypadku osób narażonych na infekcję, mogą znacznie zmniejszyć ryzyko zachorowania na listeriozę.
Objawy listeriozy
Pierwsze symptomy listeriozy często przypominają ogólne objawy grypy. Do najczęstszych z nich należą:
- gorączka,
- dreszcze,
- bóle mięśni,
- nudności,
- wymioty,
- biegunka.
Jeżeli dostrzegamy u siebie lub u kogoś z rodziny powyższe objawy po spożyciu produktów, które mogą być zanieczyszczone listerią, warto skonsultować się z lekarzem.
W przypadku, gdy infekcja rozwija się bez leczenia, objawy listeriozy mogą stać się bardziej zaawansowane. Objawy, takiej jak silny ból głowy, sztywność karku, dezorientacja, a nawet drgawki i śpiączka, mogą świadczyć o tym, że infekcja rozprzestrzeniła się na ośrodkowy układ nerwowy. W takim przypadku natychmiastowa interwencja medyczna jest niezbędna.
Listerioza u najmłodszych pacjentów może przebiegać inaczej. U noworodków objawy takie jak brak apetytu, letarg, wiotkość, wysypka oraz problemy z oddychaniem powinny być sygnałem do natychmiastowej konsultacji z pediatrą.
Objawy listeriozy mogą pojawić się od kilku dni do kilku tygodni po spożyciu zakażonej żywności. Warto być czujnym i obserwować swoje samopoczucie, zwłaszcza jeśli mieliśmy kontakt z potencjalnie zanieczyszczonymi produktami.
Diagnostyka listeriozy
Aby prawidłowo rozpocząć leczenie listeriozy, konieczne jest dokładne postawienie diagnozy. Podstawowym narzędziem diagnostycznym jest posiew krwi oraz badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Wyniki tych badań potwierdzają obecność bakterii Listeria monocytogenes w organizmie pacjenta. Szybkie wykrycie i rozpoczęcie leczenia jest kluczem do skutecznego zwalczania infekcji.
Leczenie listeriozy
Kiedy diagnoza listeriozy zostanie potwierdzona, lekarz rozpocznie leczenie antybiotykami. Dwa najczęściej stosowane antybiotyki w przypadku tej choroby to ampicylina oraz gentamycyna. Długość kuracji antybiotykowej zależy od stopnia zaawansowania infekcji i ogólnego stanu pacjenta. Może trwać od kilku dni do kilku tygodni. Ważne jest, aby pacjent przyjmował antybiotyki zgodnie z zaleceniami lekarza i nie przerywał kuracji przedwcześnie, nawet jeśli objawy ustąpią.
Pacjenci z listeriozą mogą wymagać wsparcia objawowego. W zależności od nasilenia objawów i ich rodzaju leczenie może obejmować:
- nawadnianie – ze względu na objawy takie jak biegunka czy wymioty, pacjent może wymagać nawodnienia doustnego lub dożylne dostarczanie płynów,
- środki przeciwbólowe – w celu złagodzenia bólu głowy, bólów mięśniowych czy innych dolegliwości,
- wspomaganie oddychania – w cięższych przypadkach, kiedy infekcja atakuje układ oddechowy lub prowadzi do powikłań w obrębie płuc, pacjent może wymagać wsparcia oddychania.
Leczenie listeriozy wymaga indywidualnego podejścia do każdego pacjenta. Ważne jest, aby podążać za zaleceniami lekarza i zgłaszać wszelkie nowe objawy lub komplikacje, które mogą wystąpić w trakcie leczenia.
Profilaktyka listeriozy
Kluczem do zapobiegania wielu chorobom, w tym listeriozie, jest utrzymywanie higieny osobistej. Regularne mycie rąk przed posiłkami, po korzystaniu z toalety oraz po kontakcie ze zwierzętami znacząco zmniejsza ryzyko przeniesienia bakterii na jedzenie lub inne osoby.
Aby zapobiec zakażeniu listeriozą, ważne jest, aby przetwarzać żywność w sposób bezpieczny. Mięso powinno być gotowane w temperaturze eliminującej wszelkie bakterie. Unikaj spożywania surowego mleka oraz produktów na jego bazie, które nie były pasteryzowane – są one częstym źródłem zakażeń.
Jako że bakteria Listeria jest zdolna do namnażania się w niskich temperaturach, istotne jest, by przechowywać żywność w odpowiednich warunkach. Chłodzenie produktów spożywczych oraz unikanie długotrwałego przechowywania (zwłaszcza gotowych do spożycia) w lodówce może zapobiec namnażaniu się bakterii.
Kobiety w ciąży są szczególnie narażone na zakażenie listeriozą, a infekcja może mieć poważne konsekwencje dla płodu. Dlatego ważne jest, aby unikać spożywania potencjalnie ryzykownych produktów, takich jak surowe produkty mleczne, surowe mięso, ryby czy wędliny. Warto zwracać uwagę również na daty ważności produktów oraz unikać jedzenia żywności, której pochodzenie lub sposób przechowywania budzi wątpliwości.
Źródła:
- Swaminathan B., Gerner-Smidt P. (2007) The epidemiology of human listeriosis. Microbes Infect. 9(10), 1236-1243.
- Allerberger F., Wagner M. (2010) Listeriosis: a resurgent foodborne infection. Clin. Microbiol. Infect. 16(1), 16-23.
- Charlier C., Perrodeau É., Leclercq A., Cazenave B., Pilmis B., Henry B., Lopes A., Maury M.M., Moura A., Goffinet F., Dieye H.B., Thouvenot P., Ungeheuer M.N., Tourdjman M., Goulet V., de Valk H., Lortholary O., Ravaud P., Lecuit M. (2017) Clinical features and prognostic factors of listeriosis: the MONALISA national prospective cohort study. Lancet Infect. Dis. 17(5), 510-519.
