Trądzik hormonalny – przyczyny, objawy, leczenie i praktyczne porady

Trądzik to nie tylko problem nastolatków. Wiele osób dorosłych zmaga się z trądzikiem hormonalnym, który wynika ze zmian w poziomie hormonów w organizmie. Trądzik wpływa negatywnie na samoocenę, komfort życia i codzienne funkcjonowanie. Jakie są główne przyczyny trądziku hormonalnego, jakie objawy towarzyszą tej dolegliwości i jakie metody leczenia są najbardziej skuteczne? Podpowiadamy.

Przyczyny trądziku hormonalnego

Trądzik hormonalny to typ zmian skórnych, który rozwija się głównie w wyniku zmian w poziomie hormonów w organizmie. Charakteryzuje się pojawianiem się wykwitów w obszarach, gdzie skóra jest najbardziej wrażliwa na działanie hormonów, takich jak twarz, szyja, plecy i klatka piersiowa.

Hormony odgrywają istotną rolę w funkcjonowaniu naszej skóry. Mogą wpływać na produkcję sebum, które jest naturalnym tłuszczem wytwarzanym przez gruczoły łojowe skóry. Gdy poziom niektórych hormonów wzrasta, może to prowadzić do zwiększonej produkcji sebum, co stwarza idealne warunki dla namnażania się bakterii przyczyniających się do rozwoju trądziku. 

Wśród wielu hormonów wpływających na skórę, androgeny (takie jak testosteron) są głównym czynnikiem prowadzącym do rozwoju trądziku hormonalnego. Androgeny stymulują gruczoły łojowe do produkcji większej ilości sebum. U osób z predyspozycjami do trądziku, nadmiar sebum może prowadzić do zablokowania porów i rozwoju wykwitów trądzikowych.

Chociaż hormony odgrywają główną rolę w rozwoju trądziku hormonalnego, istnieją także inne czynniki, które mogą nasilać jego objawy. Cykl menstruacyjny, zwłaszcza dni poprzedzające miesiączkę, często wiąże się ze wzrostem ilości wykwitów. To samo dotyczy okresu ciąży, gdy poziom hormonów w ciele kobiety zmienia się dynamicznie. Zespół policystycznych jajników (PCOS) również może powodować trądzik ze względu na nierównowagę hormonalną. Stres, który również wpływa na równowagę hormonalną, może być dodatkowym czynnikiem prowadzącym do pojawienia się zmian trądzikowych.

Objawy trądziku hormonalnego

Trądzik hormonalny występuje w specyficznych miejscach na skórze. Najczęściej zmiany skórne tego typu obserwujemy w obszarach twarzy, szczególnie na brodzie i żuchwie. Te rejony są szczególnie wrażliwe na działanie hormonów i skupiają wiele gruczołów łojowych, które reagują na zmiany hormonalne.

Różnorodność wykwitów jest jednym z charakterystycznych cech trądziku hormonalnego:

• zaskórniki – małe, zamknięte lub otwarte zmiany, które mogą być czarne (otwarte) lub białe (zamknięte). Są wynikiem zatykania się porów skóry;
• krosty – czerwone, podrażnione guzki wypełnione ropą, które mogą być bolesne;
• grudki – twardy guzek pod skórą, który nie jest wypełniony ropą i może być bolesny;
• torbiele – duże, bolesne, wypełnione ropą zmiany, które mogą prowadzić do blizn.

Oprócz charakterystycznych wykwitów trądzikowych, osoby z trądzikiem hormonalnym często doświadczają innych objawów. Zwiększona produkcja sebum prowadzi do uczucia „tłustej" skóry. Zmiany trądzikowe mogą być bolesne lub swędzące. W niektórych przypadkach zapalenie skóry wokół zmian trądzikowych może prowadzić do zaczerwienienia i podrażnienia.

Trądzik a menstruacja

U wielu kobiet trądzik hormonalny nasila się w pewnych fazach cyklu menstruacyjnego. Często obserwuje się, że kilka dni przed miesiączką pojawia się więcej zmian trądzikowych. Jest to spowodowane naturalnymi zmianami poziomu hormonów w organizmie kobiety w trakcie cyklu. Wiedza o tym zjawisku może pomóc w przewidywaniu i kontrolowaniu nasilenia objawów trądziku w ciągu miesiąca.

Leczenie trądziku hormonalnego

Pierwszym i niezwykle ważnym krokiem w walce z trądzikiem hormonalnym jest wizyta u dermatologa. Specjalista dokładnie oceni stan skóry pacjenta, postawi diagnozę i zaproponuje indywidualnie dobraną terapię. Dzięki temu możliwe jest uniknięcie przypadkowego stosowania produktów, które mogą nie być skuteczne lub nawet pogorszyć stan skóry.

Dla wielu osób cierpiących na trądzik hormonalny leczenie miejscowe jest pierwszym krokiem terapii. Na rynku dostępne są liczne maści, żele i kremy, które pomagają w redukcji zmian trądzikowych. Preparaty te często zawierają substancje takie jak nadtlenek benzoilu, kwas salicylowy czy retinoidy. Ich zadaniem jest redukcja bakterii, złuszczanie martwego naskórka oraz hamowanie produkcji sebum.

W przypadkach cięższego trądziku hormonalnego dermatolog może zdecydować się na wdrożenie leczenia ogólnoustrojowego. Leki doustne, takie jak antybiotyki, są stosowane w celu zwalczania infekcji bakteryjnych związanych z trądzikiem. Leki o działaniu przeciwandrogenowym, takie jak antykoncepcja hormonalna, mogą pomóc w regulacji poziomu hormonów i redukcji produkcji sebum. Izotretinoina, silny retinoid doustny, jest stosowana w leczeniu ciężkich postaci trądziku i działa przez obkurczanie gruczołów łojowych.

Dla tych, którzy szukają alternatywnych metod leczenia trądziku hormonalnego, istnieje kilka dodatkowych opcji.

• Laseroterapia jest procedurą, która wykorzystuje skoncentrowane światło w celu leczenia zmian trądzikowych i redukcji blizn.
• Terapia światłem, zwłaszcza niebieskim i czerwonym światłem LED, może pomóc w zwalczaniu bakterii odpowiedzialnych za trądzik.
• Peelingi chemiczne, które usuwają martwy naskórek i stymulują odnowę skóry, również mogą być skuteczne w leczeniu trądzikowych zmian skórnych.

Praktyczne porady dotyczące trądziku hormonalnego

Zwalczanie trądziku hormonalnego zaczyna się od odpowiedniej codziennej pielęgnacji.

• Oczyszczanie. Wybieraj łagodne, ale skuteczne środki do mycia twarzy. Powinny one dokładnie usuwać nadmiar sebum, nie przesuszając przy tym skóry.
• Nawilżanie. Nawet skóra tłusta potrzebuje nawilżenia. Warto sięgnąć po lekkie, nieobciążające emulsje lub żele nawilżające.
• Ochrona. Używaj kremów z filtrem przeciwsłonecznym, nawet w pochmurne dni. Promieniowanie UV może pogarszać stan skóry z trądzikiem i przyczyniać się do powstawania przebarwień.

Niektóre czynniki mogą wywoływać lub pogarszać objawy trądziku.

• Dieta. Unikaj żywności o wysokim indeksie glikemicznym, jak białe pieczywo czy słodycze. Ogranicz spożycie nabiału oraz przetworzonej żywności. Zwiększ spożycie warzyw, owoców i produktów bogatych w omega-3.
• Styl życia. Stres może wpływać na nasilenie trądziku. Znajdź dla siebie techniki relaksacyjne, takie jak medytacja czy joga. Regularna aktywność fizyczna również pomaga w redukcji stresu i poprawia stan skóry.

Choć pokusa jest wielka, wyciskanie krost czy zaskórników może prowadzić do zakażeń, powstawania blizn oraz dłuższego czasu gojenia się zmian skórnych. Zamiast tego, używaj produktów przeznaczonych do miejscowego leczenia zmian trądzikowych.

Jeśli decydujesz się na stosowanie makijażu podczas walki z trądzikiem, wybieraj produkty oznaczone jako „niekomedogenne". Oznacza to, że nie zatykają porów. Unikaj kosmetyków o ciężkiej konsystencji czy tych na bazie olejów, które mogą nasilać trądzik. Pamiętaj również o dokładnym zmywaniu makijażu przed snem.

Źródła:

1. Zaenglein, A. L., Pathy, A. L., Schlosser, B. J., Alikhan, A., Baldwin, H. E., & Berson, D. S. (2016). Guidelines of care for the management of acne vulgaris. Journal of the American Academy of Dermatology, 74(5), 945-973.e33.
2. Ebling, F. J. (2017). Hormonal control of sebaceous gland activity. Journal of Investigative Dermatology, 109(3), 296-300.
3. Archer, J. S., Chang, R. J. (2004). Hirsutism and acne in polycystic ovary syndrome. Best Practice & Research Clinical Obstetrics & Gynaecology, 18(5), 737-754.
4. Tan, J. K., & Bhate, K. (2015). A global perspective on the epidemiology of acne. British Journal of Dermatology, 172(S1), 3-12.