Czy kawa jest zdrowa? 5 faktów, które warto poznać

Kawa zajmuje wyjątkowe miejsce w świecie napojów, będąc symbolem porannego pobudzenia, chwil relaksu czy spotkań w gronie przyjaciół. Jednak czy zdajemy sobie sprawę z jej wpływu na nasze zdrowie? Poznaj korzyści zdrowotne płynące z picia kawy oraz praktyczne wskazówki dotyczące jej konsumpcji. 

Historia i pochodzenie kawy

Legenda głosi, że pobudzające właściwości kawy odkrył etiopski pasterz, obserwując kozy skaczące po zjedzeniu czerwonych jagód z pewnego krzewu. Kawa rozprzestrzeniła się na cały świat – w XVI wieku trafiła do krajów arabskich, skąd trafiła do Europy, a później na inne kontynenty, zdobywając serca i umysły ludzi na całym świecie.

Fenomen popularności kawy

Kawa jest jednym z najczęściej konsumowanych napojów na świecie i posiada silne korzenie kulturowe w wielu krajach. Włosi celebrują espresso, Skandynawowie są znani z kultury „fika", a Amerykanie uwielbiają swój „drip coffee". Od lat kawa jest nieodłącznym elementem spotkań towarzyskich, przerw w pracy czy porannych rytuałów milionów ludzi.

Składniki aktywne kawy

Najbardziej znanym składnikiem aktywnym kawy jest oczywiście kofeina – alkaloid odpowiedzialny za pobudzenie i uczucie czujności, które większość z nas kojarzy z kawą. Ale to nie jedyny składnik wart poznania. W kawie znajdują się również antyoksydanty, które przyczyniają się do ochrony naszego organizmu przed wolnymi rodnikami. Oprócz tego w kawie znajdziemy kwasy organiczne, oleje, białka i węglowodany, które razem tworzą jej wyjątkowy smak i aromat.

Korzyści zdrowotne z picia kawy

1. Liczne badania potwierdzają, że regularne picie kawy wpływa pozytywnie na zdolności poznawcze. Dzięki zawartości kofeiny, kawa potrafi znacząco poprawić koncentrację, uwagę oraz pamięć krótkotrwałą. Dzięki temu wiele osób sięga po nią w trakcie pracy czy nauki.
2. Kawa wpływa również na metabolizm. Kofeina stymuluje proces termogenezy, przyspieszając tym samym spalanie tłuszczu. Z tego względu kawa jest często składnikiem suplementów diety wspierających odchudzanie. Ponadto, picie kawy przed treningiem może zwiększyć wydajność ćwiczeń i pomóc w redukcji wagi.
3. Korzyści zdrowotne płynące z picia kawy to nie tylko wsparcie dla mózgu i metabolizmu. Badania wskazują, że regularne spożywanie kawy może obniżać ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, choroby Parkinsona oraz cukrzycy typu 2. Warto jednak pamiętać, że optymalna ilość kawy może różnić się w zależności od indywidualnych potrzeb organizmu.
4. Dla wielu zaskakujące może być to, że kawa wykazuje dobroczynny wpływ na naszą wątrobę. Regularne spożywanie tego napoju może zmniejszać ryzyko marskości wątroby oraz raka wątrobowokomórkowego. Warto jednak zwrócić uwagę na ilość i jakość spożywanej kawy, aby w pełni korzystać z jej dobrodziejstw.
5. Kawa to prawdziwa skarbnica antyoksydantów. Zawiera składniki, które pomagają w walce z wolnymi rodnikami, które przyspieszają procesy starzenia się skóry i organizmu.  Antyoksydanty obecne w kawie działają przeciwzapalnie, co ma istotne znaczenie w profilaktyce wielu chorób przewlekłych.

Nadmierne spożycie kawy – czy więcej znaczy lepiej?

Choć picie kawy przynosi wiele korzyści zdrowotnych, jej nadmierne spożywanie może prowadzić do niepożądanych skutków. Pijąc zbyt dużo kawy, możemy narażać się na objawy takie jak niepokój, drżenie rąk czy zaburzenia rytmu serca. 

Dla wielu z nas filiżanka kawy to idealny sposób na pobudzenie, ale spożywanie jej późnym popołudniem czy wieczorem może negatywnie wpłynąć na jakość snu. Kofeina może zakłócać cykl dobowy i utrudniać zasypianie, prowadząc do uczucia zmęczenia następnego dnia.

Dla osób ze schorzeniami serca, kawa może okazać się mniej korzystna. Choć w umiarkowanych ilościach może działać prozdrowotnie na układ krążenia, w nadmiarze może m.in. powodować podwyższenie ciśnienia i prowadzić do arytmii.

Kawa stymuluje trawienie, może jednak być przyczyną dolegliwości żołądkowych. Nadmierna konsumpcja kawy może prowadzić do podrażnienia żołądka, zgagi czy wrzodów. Dlatego osoby z wrażliwym układem trawiennym powinny obserwować, jak kawa wpływa na ich samopoczucie.

Interakcje kawy z lekami

Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że kawa może oddziaływać z niektórymi lekami, potęgując lub osłabiając ich działanie. Przykładowo, kofeina może nasilać efekty działania leków przeciwbólowych, ale jednocześnie może oddziaływać z lekami na nadciśnienie. W przypadku wątpliwości zawsze warto skonsultować się z lekarzem.

Bezpieczna dawka kofeiny – ile kaw dziennie można wypić?

Kawosze często zastanawiają się, ile filiżanek ich ulubionego napoju mogą bezpiecznie wypijać w ciągu dnia. Eksperci zalecają, by dorośli nie przekraczali dawki 400 mg kofeiny dziennie, co odpowiada około 3-4 standardowym filiżankom kawy. Oczywiście, dla każdego ta ilość może być inna i zależy od indywidualnej tolerancji na kofeinę.

Wybór kawy – którą odmianę wybrać dla zdrowia?

Na rynku dostępne są różne typy kawy – rozpuszczalna, ziarnista czy z ekspresu. Każda z nich ma swoje zalety. Kawy ziarniste, dzięki mniejszej obróbce, często zachowują więcej antyoksydantów niż ich rozpuszczalne odpowiedniki. Z kolei kawa z ekspresu, dzięki krótkiemu czasowi parzenia, może zawierać mniej niepożądanych substancji.

Choć picie samej kawy daje wiele korzyści zdrowotnych, warto zwrócić uwagę na to, co do niej dodajemy. Cukier, śmietanka czy syropy mogą znacząco zwiększyć kaloryczność napoju oraz wpłynąć na jego wartość odżywczą. Dlatego warto rozważyć naturalne alternatywy, takie jak mleko roślinne czy niewielka ilość miodu.

Kawa to nie jedyny napój, który dodaje energii. Inne popularne napoje pobudzające to herbata, mate czy napoje energetyczne. Każdy z nich działa inaczej na organizm. Na przykład herbata, szczególnie zielona, oprócz kofeiny zawiera teinę, która działa bardziej stopniowo. Napoje energetyczne, mimo że skutecznie pobudzają, często zawierają dużą ilość cukru oraz innych dodatków, co może wpłynąć negatywnie na zdrowie.

Wybierając kawę i sposób jej przyrządzania, warto mieć na uwadze nie tylko smak, ale też wpływ na zdrowie. Kluczem jest umiejętne balansowanie pomiędzy przyjemnością a zdrowotnymi korzyściami płynącymi z konsumpcji kawy.

Źródła:

1. Lopez-Garcia, E., Rodriguez-Artalejo, F., & Rexrode, K. M. (2016). Kawa i zdrowie sercowo-naczyniowe: przegląd aktualnych badań. Journal of the American Heart Association.
2. Van Dam, R. M., & Hu, F. B. (2020). Kofeina i ryzyko chorób przewlekłych: przegląd epidemiologiczny. Current Nutrition Reports.
3. Turner, J. R., & Linares, L. A. (2017). Wpływ kawy na układ trawienny: przegląd badań i rekomendacje. Nutrition Reviews.
4. Clark, I., & Landolt, H. P. (2017). Kawa, kofeina i sen: mechanizm działania i praktyczne implikacje. Sleep Medicine Reviews.