Haluks, nazywany również „paluchem koślawym”, to deformacja stopy, która najczęściej pojawia się u kobiet. Jest ona m.in. efektem skłonności genetycznych oraz noszenia niewygodnego obuwia. I mimo że teoretycznie istnieje wiele produktów, które mogą pomóc w jej korygowaniu, w praktyce żaden z nich nie jest w stanie rozwiązać tego problemu całkowicie. Dlatego też operacyjne usuwanie haluksów jest w wielu przypadkach konieczne.
Z haluksem należy zgłosić się do lekarza już wtedy, gdy pojawia się pierwsze zaczerwienienie i ból. Jeśli jednak choroba trwa długo, stopa ulega coraz większej deformacji, a do tego występują inne zmiany współistniejące, koniecznie trzeba zdecydować się na operacyjne usuwanie haluksów. Im szybciej rozpocznie się leczenie, tym lepiej dla stopy pacjenta.
Operacyjne usuwanie haluksów
Jeśli deformacja jest duża, a jednocześnie powoduje spore dolegliwości bólowe i utrudnia chodzenie, koniecznie trzeba ją operować. Należy zaznaczyć, że nie należy lekceważyć problemu, kiedy ból mija – oznacza to jedynie, że doszło do całkowitego pęknięcia torebki stawowej palucha i deformacja jeszcze bardziej się pogłębia. Istnieje kilka wykorzystywanych obecnie metod operacyjnych, dzięki którym można usunąć haluksy. Oto one.
Osteotomie pierwszej kości śródstopia
Osteotomie polegają na przecięciu kości we właściwym miejscu. Można wyróżnić obecnie najbardziej popularne jej rodzaje:
- osteotomia Scarf – metoda, która często przynosi najlepsze efekty, polega na przecięciu kości w kształcie litery „Z” oraz stabilnym zespoleniu odłamów, co umożliwia leczenie bezgipsowe; rekomendowana jest przy haluksach o średnim i dużym stopniu zaawansowania;
- osteotomia Chevron – stosuje się ją w przypadku łagodnego i średniego stopnia deformacji, rekomendowana jest również młodszym osobom; polega na przecięciu kości w kształcie litery „V”, a następnie – zespoleniu ich śrubą.
Osteotomie paliczka podstawnego palucha
Metodę tę stosuje się wtedy, gdy oprócz haluksa można zaobserwować nieprawidłowe ustawienie paliczka bliższego palucha. Dzięki niej można dodatkowo doprostować palec już po korekcji pierwszej kości śródstopia. Najpopularniejsza jest tutaj metoda Akina, która polega na przecięciu poprzecznym kości. Całość następnie stabilizuje się przy pomocy wkrętów, szwów, drutów Kirschnera bądź też klamry kostnej.
Zabieg na tkankach miękkich
To metoda, która jest stosowana w zdecydowanej większości przypadków jako uzupełnienie korecji kostnej. Polega na tym, że lekarz przecina więzadło śródstopno-trzeszczkowe i odcina przyczep ścięgna mięśnia przywodziciela palucha. Wbrew pozorom prawidłowe jej wykonanie jest dość trudne technicznie, jednak doświadczeni lekarze są w stanie z powodzeniem ją wykonać.
Usztywnienie stawu śródstopno-paliczkowego palucha
Jeśli deformacja utrzymuje się już bardzo długo i występują wraz z nią zmiany zwyrodnieniowe, a jednocześnie nie ma szans na to, aby przywrócić stawom prawidłowe funkcjonowanie, wykonuje się właśnie ten zabieg. W efekcie staw staje się nieruchomy, ale prawidłowo ustawiony. Nie przeszkadza to również pacjentom w codziennym funkcjonowaniu.
Usztywnienie stawu klinowato-śródstopnego palucha
Usztywnienie stawu klinowato-śródstopnego palucha to zabieg, który wykonywać powinni jedynie doświadczeni chirurdzy. Zaleca się go pacjentom młodym lub w średnim wieku, z bardzo zaawansowaną deformacją i u których staw klinowato-śródstopny jest niestabilny.
Rehabilitacja po operacji haluksów
Po operacji haluksów wymagana jest rehabilitacja. Im szybciej się ją zacznie, tym lepiej dla pacjenta. To konieczna i zarazem nierozerwalna część procesu leczenia. Jednak rozpoczyna się ją – tak naprawdę – jeszcze przed operacją: pacjenci uczą się wówczas chodzenia w specjalnym obuwiu, a jeżeli są mniej sprawni – chodzenia dodatkowo o kulach. Ważne jest, aby zapoznać osobę, która ma się poddać operacji, z postępowaniem, które rozpocznie się zaraz po zabiegu.
Po operacji haluksów nacisk kładziony jest na odpoczynek oraz profilaktykę przeciwobrzękową, pacjent musi też zacząć chodzić w odpowiednich butach, natomiast z normalnego może korzystać dopiero po zrośnięciu się tkanki kostnej. Ważne jest to, aby rozciągnął on przykurczone mięśnie oraz wzmocnił osłabione. Zaniedbanie rehabilitacji może skutkować usztywnieniem palucha. Podczas rehabilitacji można dodatkowo zastosować krioterapię oraz laser, które pomogą w szybszej regeneracji i przyspieszą powrót pacjenta do zdrowia.
Inne metody usuwania haluksów
W przypadku zaawansowanych zmian haluksy da się w pełni usunąć jedynie operacyjnie, jednak istnieją również metody, które spowalniają ich rozwój. Są to:
- silikonowe nakładki ortopedyczne – pomagają zachować prawidłowy łuk stopy, dzięki któremu korygowane jest ustawienie haluksów; stosuje się je również u osób z płaskostopiem poprzecznym;
- wkładki, peloty, półwkładki żelowe – hamują rozwój deformacji, stosowane są przez kobiety w formie poduszeczek do butów na obcasie;
- opaska na haluksy – dzięki niej paluch utrzymywany jest w odpowiednim położeniu, pozytywnie wpływa ona na rozłożenie nacisku w stopie, zapobiega deformacjom kości oraz osłabieniu mięśni;
- separatory międzypalcowe – dzięki nim możliwe jest przywrócenie palcom właściwego ustawienia, łagodzą one dolegliwości bólowe; szczególnie rekomendowane są w przypadku tych haluksów, w których palce nachodzą na siebie oraz w sytuacjach, gdy pojawiają się pomiędzy nimi odciski;
- aparaty korekcyjne – pomagają leczyć deformację oraz zapobiegają pojawianiu się jej, wykorzystuje się je również w ramach rehabilitacji, a dodatkowo skutecznie łagodzą ból;
- plastry na haluksy i żelowe osłony – znajdują się w nich olejki lecznicze, które zmniejszają dolegliwości bólowe;
- orteza korekcyjna – specjalna szyna, która doskonale sprawdza się w początkowej fazie choroby, można z niej korzystać również w ramach pooperacyjnej rehabilitacji; dzięki niej można ustawić palucha w odpowiedni sposób.
W leczeniu haluksów może też pomagać odpowiednio wykonany masaż stóp. Jeśli pojawiły się już zmiany zwyrodnieniowe i towarzyszy im ból, lekarze mogą przepisać pacjentowi niesteroidowe leki przeciwzapalne.
