Każdy, kto doświadczył aft, wie, jaki dyskomfort i ból się z nimi wiąże. Jedzenie staje się prawie niemożliwe, podobnie jest z piciem, a nawet mówieniem. Dużą rolę w rozwoju aft odgrywa stres, osłabienie układu immunologicznego, złe nawyki żywieniowe oraz niedobór witamin. Ich gojenie można przyspieszyć, stosując preparaty dostępne w aptekach lub sięgnąć po sprawdzone domowe sposoby.
Zmiana diety
Duże znaczenie dla powstawania aft ma niedobór niektórych witamin np. A, E, C, witamin z grupy B, a także makroelementów takich jak: wapń, żelazo, cynk czy kwas foliowy. Dlatego źle zbilansowana dieta, w której brakuje niezbędnych składników odżywczych, może przyczyniać się do powstawania zmian w obrębie błony śluzowej jamy ustnej. Z tego powodu należy zmodyfikować codzienną dietę i wprowadzić do niej dużą ilość produktów roślinnych, w tym świeżych warzyw i owoców, całkowicie zrezygnować z jedzenia typu fast food, gotowych dań i tłustych potraw. Dodatkowo warto ograniczyć posiłki ostro przyprawione, nadmiernie kwaśne, słone i gorące oraz alkohol, ponieważ zaostrzają one dolegliwości bólowe oraz podrażniają błonę śluzową.
Właściwa higiena jamy ustnej
Chcąc przyspieszyć gojenie się bolesnego owrzodzenia oraz uniknąć nawrotu dolegliwości, należy zadbać o właściwą higienę jamy ustnej. W tym celu nie można zapominać o codziennym szczotkowaniu i nitkowaniu zębów, ponieważ właśnie tutaj, a dokładniej w przestrzeniach międzyzębowych, gromadzi się najwięcej bakterii, które mogą utrudniać gojenie. Najbardziej odpowiednia będzie szczoteczka z miękkim włosiem i delikatna ziołowa pasta, które pozwolą pozbyć się zanieczyszczeń, przy okazji nie podrażniając śluzówki jamy ustnej. Dodatkowo szczotkowanie powinno być ostrożne, ponieważ mikrourazy mogą być podstawą do rozwoju kolejnych zmian.
Farmakoterapia miejscowa
W przypadku bolesnych aft w jamie ustnej pomocne okazuje się regularne jej płukanie – ok. 3-4 razy dziennie, najlepiej po posiłkach. Do tego celu dobrze jest wykorzystać ziołowe napary, które można przygotować samodzielnie. Unikać natomiast preparatów na bazie alkoholu, które będą dodatkowo podrażniać ranę. Ze znanych i dostępnych ziół sprawdzą się tutaj:
- szałwia lekarska – działa bakteriobójczo i łagodzi stany zapalne,
- rumianek pospolity – przyspiesza gojenie się ran i ma właściwości przeciwzapalne,
- nagietek lekarski – jest antyseptyczny i łagodzi podrażnienia.
Przy przygotowaniu naparu należy pamiętać, aby ziół nie zalewać wrzątkiem, tylko lekko przestudzoną wodą (ok. 85°C) – wtedy zachowamy ich cenne właściwości.
Najbardziej dokuczliwym objawem, który towarzyszy aftom, jest ból. Objawy te wywołane są podrażnieniem odsłoniętych zakończeń nerwowych przez różne bodźce np.: jedzenie, picie, mówienie czy mycie zębów. Jednym ze sposobów łagodzenia tej dolegliwości są chłodne kompresy z lodu, które można przygotować, owijając w gazę kostkę lodu i przykładając do rany. Dzięki niskiej temperaturze zmniejszy się wrażliwość bolesnego miejsca, co złagodzi piekący ból. Przy okazji należy pamiętać, aby okłady nie trwały zbyt długo, a lód nie był nakładany bezpośrednio na skórę, co zapobiegnie odmrożeniom. Może to przynieść pewną ulgę, obkurczając bolące miejsce, ale tylko na kilka minut.
Aby złagodzić dyskomfort i ból, można też sięgnąć po gotowe preparaty np. zawierające poliwinylopirolidon i/lub kwas hialuronowy, bowiem szybko tworzą stabilną, bioadhezyjną warstwę (jakby opatrunek) pokrywającą jamę ustną. Utworzona warstwa stanowi ochronną barierę mechaniczną dla uszkodzonych tkanek. W aptece można kupić np. Anaftin żel, który nie tylko chroni przed bólem, ale dzięki zawartości kwasu hialuronowego i aloesu zwyczajnego wspomaga naturalne gojenie owrzodzenia.
Eliminacja przyczyn problemu
Poza stosowaniem leczenia objawowego warto wyeliminować przyczyny problemu, by afty więcej się już nie pojawiały.
Niezbędny element właściwej terapii zmian nadżerkowych w jamie ustnej stanowi przeprowadzenie przez lekarza prawidłowego badania podmiotowego i przedmiotowego. Należy mieć zawsze na uwadze, że większość zmian poza urazem uszkadzającym (mechanicznym lub fizycznym) ma podłoże ogólnoustrojowe, które powinno zostać ustalone. Prawidłowa diagnoza i odpowiednie leczenie przyczynowe chorób zmniejsza objawy kliniczne i przyspiesza gojenie zmian. Jednoznaczne ustalenie przyczyn powstawania aft może jednak być trudne, więc leczenie bywa długotrwałe, a schorzenie często nawraca.
