Dieta człowieka epoki kamiennej? Brzmi niewiarygodnie w czasach, w których mamy dostęp do takich produktów, o jakich ludzie paleolitu mogliby tylko pomarzyć. Mówi się, że moda wraca. Może więc dieta paleo (czyli dieta, jaką praktykowali nasi przodkowie) także będzie miała swoje wielkie wejście? Co to za dieta i czym się charakteryzuje, napiszemy w niniejszym artykule.
Dieta paleolitowa – rys historyczny
Życie naszych przodków jest wciąż dyskutowanym tematem. Ze szkoły dowiadujemy się, że paleolityczni łowcy i zbieracze odznaczali się bardzo dobrą kondycją i sprawnością fizyczną oraz cieszyli zdrowiem, mimo że ich życie opierało się na ciągłym wędrowaniu i nie mieli dostępu do szeroko rozwiniętej medycyny. Niemniej jednak życie na łonie natury oraz żywienie się jej darami miały (jak widać) wyraźnie korzystny wpływ na ich stan psychofizyczny.
Dieta paleo jest częścią stylu życia filozofii życia, jaki prowadzili nasi przodkowie. Z uwagi na to, że to nie on stanowi podstawę rozważań w tym artykule, pozwolimy sobie tylko pokrótce opisać, na czym polega. Nie da się ukryć, że żyjemy w czasach wyraźnej sztuczności. Otaczają nas zewsząd chemiczne składniki, naturalne rozwiązania natomiast odeszły na margines. W paleolitowym stylu życia chodziło o funkcjonowanie w duchu minimalizmu, czerpanie z natury jako remedium na liczne dysfunkcje i problemy oraz utrzymanie dobrego zdrowia i kondycji.
Sprawdź również: Dieta wegańska – rośliny mają moc
Dieta paleolitowa to, jak sama nazwa wskazuje, dieta, bazująca na przykładowych produktach, jakimi żywili się nasi przodkowie. Według badań człowiek jest anatomicznie przystosowany do sposobu odżywiania, jaki praktykowali ludzie żyjący w paleolicie. Jednocześnie też ma to być najbardziej zdrowa i odpowiednia dieta dla ludzkiego organizmu (1). Zyskuje coraz większą popularność przez swoje liczne walory prozdrowotne, o których napiszemy w dalszej części.
Na czym polega dieta paleo?
Paleolit trwał około 3 miliony lat. To właśnie wtedy w pełni rozwinął się gatunek Homo sapiens. W miarę upływu lat bardzo mocno zmieniły się preferencje żywieniowe potencjalnego konsumenta, co wynika z szerokiego rozwoju branży spożywczej na wielu płaszczyznach. Nieosiągalne kiedyś produkty są teraz obecne w przykładowej diecie i tak naprawdę mało kto zastanawia się, czy ma to swoje przełożenie w kwestiach zdrowotnych.
Sklepowe półki wręcz uginają się od coraz bardziej kolorowych opakowań w rozmaitych kształtach, nie tylko powodując konsumencki dylemat, ale wręcz przyciągając uwagę. Paradoksalnie te najbardziej zdrowe i wartościowe produkty, najmniej rzucają się w oczy. Nie dziwi natomiast fakt, że wszelkie słodkie i słone przekąski, płatki śniadaniowe pełne cukru czy żywność wysoko przetworzona wręcz krzyczą, by wrzucić je do koszyka. Firmy inwestują ogromne pieniądze w reklamę i marketing, dlatego te najbardziej rozpoznawalne produkty (błędnie uznane za najlepsze) są wybierane najczęściej.
Dieta paleo jest więc niejako próbą powrotu do tego sposobu odżywiania, do którego wyewoluował ludzki organizm na przełomie trwającej ówczesnie epoki paleolitycznej (2). Nie oznacza to jednak, że całkowicie skupiamy się na diecie naszych przodków, ślepo ją naśladując. Nie była to dieta doskonała, jednak zapewniała optimum zdrowia. Współcześnie mamy możliwość czerpania z niej i inspirowania się nią, jednak na swój sposób i we właściwych warunkach. Nikt przecież nie każe nam wracać do jaskiń. Jednym z kluczowych założeń jest to, by wyeliminować te produkty, których nasi przodkowie nie jadali z uwagi na bardzo ograniczone menu i zdolności kulinarne, a także wiedzę z zakresu technologii żywienia.
Jakość, nie ilość!
Każda dieta ma swoją podstawową zasadę. Jedna zakłada określoną ilość posiłków w ciągu dnia (jak np. dieta kopenhaska), inna zaś, że należy całkowicie wykluczyć dany produkt ze swojego jadłospisu. Z kolei dieta paleo charakteryzuje się tym, że liczy się jakość, a nie ilość. Z uwagi na to, że jest to dieta o walorach bardziej prozdrowotnych niż odchudzających, bardzo ważna jest jakość produktów, jakie znajdują się w codziennym menu. Dieta nie powinna być katorgą, ciągłym odmierzaniem składników i liczeniem kalorii, byle makro się zgadzało. Dieta to przyjemność, gdyż, parafrazując pewne znane przysłowie, jedzenie jest jedną z przyjemniejszych rzeczy danych człowiekowi.
W diecie paleo zwraca się uwagę na to, by produkty były wartościowe, sycące i dostarczały organizmowi tego, czego potrzebuje. Jest to dieta, która czerpie z natury, gdyż opiera się na składnikach pochodzenia naturalnego o niewielkim stopniu przetworzenia, a więc uwzględnia takie procesy jak gotowanie (ewentualnie grillowanie) czy przyprawianie solą lub pieprzem. Nie należy jednak przesadzać z solą, gdyż, jak powszechnie wiadomo, nie jest ona tak zdrowa. Oczywistym jest także, że wszystko w nadmiarze szkodzi.
Co jeść na diecie paleo?
Wspomnieliśmy, że niniejsza dieta czerpie z diety naszego przodka. Co to w praktyce oznacza? Dieta paleolityczna koncentruje się na takich produktach jak owoce i warzywa (na pierwszym miejscu, ze względu na ich ogólną i łatwą dostępność). Owoce i warzywa stanowią podstawę diety paleo. Są źródłem witamin i składników mineralnych. Nie oznacza to jednak, że dieta w całości opiera się tylko na nich, co zakłada np. dieta raw food. Poza owocami i warzywami na diecie tej dozwolone są także jaja, owoce morza, ryby, mięso dobrej jakości (czyli najlepiej z wypasu pastwiskowego) oraz grzyby.
Wyróżniliśmy dość wyraźne grupy produktów. Łatwo więc na tej podstawie wysnuć, jakich produktów nie zaleca się spożywać, gdyż wykluczają się z ideą niskiego stopnia przetworzenia. Z tego powodu w tej diecie nie ma miejsca np. na wszelkie zboża, cukier, oleje rafinowane, rośliny strączkowe. Prawda jest taka, że cukier (a szczególnie jego nadmiar) są szkodliwe w każdej diecie, zwłaszcza w dietach leczniczych, jak np. dieta wątrobowa. Należy go unikać lub wykorzystywać znane i popularne zamienniki, jak ksylitol, erytrol czy stewia.
Produkty i żywność o wysokim stopniu przetworzenia to przede wszystkim słodycze pod każdą postacią: słodkie bułki, ciasta, ciastka, batony, cukierki, czekolady, a także fast food, jak frytki, hamburgery, dania smażone na głębokim tłuszczu i inne.
Dieta paleo – dla kogo?
Mimo iż dążymy do stałego i nieograniczonego rozwoju na każdej płaszczyźnie i w każdej sferze życia, to jednak żywieniowy powrót do prehistorii może się okazać dobrym rozwiązaniem dla wielu osób. Dieta paleo, ze względu na to, że jest to dieta naturalna i bliska temu, co oferuje matka natura, jest dietą odpowiednią dla osób, które zmagają się z chorobami autoimmunologicznymi (3) oraz chorobami przewlekłymi. Dieta paleo może pozytywnie wpływać na wspomaganie równowagi hormonalnej, dlatego jest także polecana przyszłym mamom.
Czytaj też: Dna moczanowa – dieta i jej kluczowe zasady
Ponadto powstała lista schorzeń, przy których dieta ta może okazać się pomocna. Na liście tej znajdują się przypadłości takie jak cukrzyca, nadciśnienie, astma, choroby skórne, choroby układu pokarmowego, nadwaga czy depresja (4). Ostatni przykład wydaje się wątpliwy, jednak zauważono powiązania między sposobem żywienia i stylem życia a utrzymaniem równowagi psychicznej.
Wiele mówi się o tym, że dieta stanowi klucz do szczupłej sylwetki. Prawda jest jednak taka, że odpowiednia dieta to klucz nie tylko do upragnionych kształtów, ale też do dobrego samopoczucia. Jest jednym z najważniejszych czynników, decydujących o tym, jak się czujemy oraz jaka jest nasza kondycja psychofizyczna. Warto więc pamiętać – w myśl stwierdzenia ,,jesteś tym, co jesz” – by nasze wybory były świadome, a przede wszystkim ukierunkowane na dążenie do zdrowia.
Bibliografia:
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/306816.php
- https://www.healthline.com/nutrition/paleo-diet-for-weight-loss
- https://www.webmd.com/rheumatoid-arthritis/paleo-autoimmune-protocol#1
- https://www.healthline.com/diabetesmine/experimenting-with-that-paleo-caveman-diet-with-diabetes#3
Uwaga!
Treści przedstawione w powyższym wpisie posiadają charakter informacyjny. W razie problemów ze zdrowiem należy skonsultować się z lekarzem. Administrator nie ponosi konsekwencji wynikających z praktycznego wykorzystania zawartych w Serwisie informacji.
