Pamiętamy czasy, gdy po leki szło się do lekarza, a z receptą prosto do apteki. Znajomość dotycząca farmaceutyków i zawartych w nich substancji była niewielka, dlatego zwykło się polegać wyłącznie na wiedzy lekarza bądź farmaceuty. Obecnie świadomość społeczna i orientacja w tej tematyce znacząco się poprawiły, a co za tym idzie, coraz więcej produktów leczniczych jest wydawanych bez przepisu lekarza.
“Przed użyciem zapoznaj się (…)”
wszyscy znamy zdanie, które jak mantra powtarzane jest w radiowych i telewizyjnych reklamach produktów leczniczych. Tabletki to nie cukierki. Nie bez powodu do leków dołączona jest ulotka o tym, w jakich sytuacjach oraz w jakiej dawce należy je przyjmować. Chodzi przede wszystkim o to, by zachować ostrożność, bezpieczeństwo i nie narażać własnego zdrowia i życia na zagrożenie.
Za dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych na terenie całej Polski odpowiada Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (URPL).
W art. 23a ust. 1 ustawy Prawo Farmaceutyczne z dnia 6 września 2001 r. czytamy:
Produkty lecznicze dopuszczone do obrotu otrzymują jedną z następujących kategorii dostępności:
1) wydawane bez przepisu lekarza – OTC;
2) wydawane z przepisu lekarza – Rp;
3) wydawane z przepisu lekarza do zastrzeżonego stosowania – Rpz;
4) wydawane z przepisu lekarza, zawierające środki odurzające lub substancje psychotropowe, określone w odrębnych przepisach – Rpw;
5) stosowane wyłącznie w lecznictwie zamkniętym – Lz.
Coraz częściej jednak spotykamy się z tym że leki, dotychczas wydawane z przepisu lekarza (Rp), zmieniają swój status na OTC, czyli dostępne bez recepty (ang. Over The Counter). Proces ten określa się mianem ,,switch’’, co z języka angielskiego oznacza ,,zmieniać’’. Zmiana kategorii ich dostępności ma służyć przede wszystkim ułatwieniu dostępu do tych produktów przez potencjalnych użytkowników. W ten sposób rozpowszechnia się ideę racjonalnego i efektywnego samoleczenia.
Minister Zdrowia ostrzega: tych leków może wkrótce zabraknąć
O zmianie kategorii decyduje Komisja ds. Produktów Leczniczych powołana przez URPL. Produkty lecznicze nie są wybierane losowo. Istnieje szereg obostrzeń. Muszą one przejść przez etap weryfikacji, spełniać określone kryteria i warunki (jak np. brak występowania zagrożenia dla zdrowia i życia, brak jakichkolwiek środków odurzających i substancji psychotropowych bądź uzależniających w składzie), a treść ulotki powinna zawierać ustalone precyzyjne wytyczne.
W 2017 roku na liście leków, które zmieniły swój status i są obecnie wydawane bez recepty, znalazły się produkty, takie jak:
- Krople do oczu Zabak z substancją aktywną – ketotifenem. Lek stosowany m.in. w alergicznym zapaleniu spojówek.
- Heviran Comfort – lek, którego substancja czynna – acyklowir – hamuje namnażanie wirusów z grupy Herpes (wywołujących np. opryszczkę).
- Pyrantelum Medana – pyrantel zawarty w składzie działa przeciwpasożytniczo w zakażeniu jelit.
- Syrop Neosine Forte i tabletki Neosine Forte – produkty, których składniki aktywne wykazują działanie przeciwwirusowe. Stosuje się w nawracających infekcjach górnych dróg oddechowych.
- Lakier do paznokci Loceryl z amorolfiną – składnikiem o właściwościach przeciwgrzybiczych.
- Lakier Amoralak – jak powyższy.
- Mensil, który zawiera sildenafil – substancję zwiększającą napływ krwi do prącia, dzięki czemu umożliwiają osiągniecie i utrzymanie erekcji.
- Produkty homeopatyczne – wykorzystywane w homeopatii, opierającej się na prawie podobieństwa, które stanowi naturalną metodę postępowania leczniczego.
- Aleric Deslo Active z desloratadyną – lekiem o działaniu przeciwhistaminowym, wskazanym w alergiach.
- Krople Vigantol – zawierające cholekalcyferol, który stanowi uzupełnienie niedoborów witaminy D3 w codziennej diecie.
- Gynoxin – kapsułki dopochwowe z fentikonazolem o działaniu przeciwgrzybiczym i przeciwbakteryjnym.
- Ketonal Active z zawartością ketoprofenu – leku o działaniu przeciwzapalnym, przeciwgorączkowym i przeciwbólowym z grupy NLPZ.
- Tabletki Inventum, które zawierają syldenafil – lek wspomagający rozkurcz naczyń krwionośnych w prąciu, a tym samym umożliwia osiągnięcie erekcji.
- Loxon 5% - zmienił swoją nazwę na Loxon Max. Zawiera minoksydyl – substancję wspomagającą pobudzanie wzrostu włosów.
Wprowadzone zmiany mogą stanowić przełom na rynku farmaceutycznym, a co za tym idzie – usprawnić leczenie i zmienić nastawienie obywateli do troski o swoje zdrowie. Dodatkowo proces ten zwiększa zakres możliwości wyboru preparatu skrojonego na miarę potrzeb i wymagań potencjalnego użytkownika.
