Płodność

Płodność

Przez większą część życia jesteśmy zdolni do zapłodnienia. Niestety, z wiekiem nasza płodność ulega znacznemu pogorszeniu,doprowadzając do problemów z zajściem w ciąże, a nawet do niepłodności. Wpływ ma na to wiele różnorodnych czynników.

Jak prawidłowo postępować w przypadku problemów z płodnością ?

Zdolność do poczęcia

Człowiek otrzymuje zdolność do rozmnażania wraz z uzyskaniem pełnej biologicznej dojrzałości. W przypadku mężczyzn proces ten rozpoczyna się wraz z produkcją plemników zdolnych do zapłodnienia. U kobiet jest to moment, w którym pojawia się komórka jajowa.

Pokwitanie u obu płci przebiega między 12. a 16. rokiem życia. Następuje wówczas gotowość do współżycia oraz rozrodu. Jest to związane z produkcją większej ilości hormonów – u mężczyzn testosteronu, a w przypadku kobiet estrogenów oraz progesteronu. Substancje te regulują cykl miesiączkowy i odpowiadają za samopoczucie kobiety, rozwijanie cech płciowych oraz zdolność do noszenia potomstwa. Zahamowanie produkcji hormonów przyczynia się między innymi do problemów z płodnością.

W przypadku zdrowych mężczyzn proces spermatogenezy przebiega prawidłowo. Plemniki wytwarzane w nasieniowodach są ruchliwe i zdolne do przedostania się wraz z nasieniem przez kanały drożne kobiety w kierunku komórki jajowej. U płodnych kobiet dochodzi z kolei do jajeczkowania (inaczej owulacji), czyli uwolnienia komórki jajowej. Z chwilą zapłodnienia zagnieżdża się ona w macicy, by następnie przeobrazić się w zarodek.

Płodność zależy od żywotności komórki oraz plemników, a także produkcji śluzu płodnego przez kobietę – dzięki niemu plemniki mogą przetrwać kilka dni w kanałach rodnych do chwili uwolnienia komórki jajowej.

Płodność a wiek

Z wiekiem zdolność do rozrodu wyraźnie maleje, co związane jest z produkcją hormonów. Jest to szczególnie wyraźne w przypadku kobiet. Wraz z przekwitaniem, czyli nadejściem menopauzy traci ona zdolność do rozrodu oraz wydawania na świat potomstwa. Z reguły dzieje się tak po 50. roku życia, ale rozpoczęcie klimakterium uwarunkowane jest genetycznie i może pojawić się wcześniej lub później.

Problemy z zajściem w ciąże miewają kobiety w wieku 30-35 lat. Z tą chwilą organizm kobiety produkuje znacznie mniej hormonów odpowiedzialnych za płodność. Można powiedzieć, że przez większość czasu kobieta jest niepłodna – zdolność do zapłodnienia pojawia się wyłącznie w ciągu 12-24 godzin od uwolnienia komórki jajowej w czasie dni płodnych.

W przeciwieństwie do kobiety mężczyzna przez jest płodny prawie przez całe swoje dorosłe życie. Poziom testosteronu u mężczyzn maleje stopniowo. Adekwatnie również przechodzi proces przekwitania, nazywany w tym przypadku andropauzą.

Czynniki mające wpływ na płodność

Jeśli mimo starań ze strony obojga partnerów kobieta ma problemy z zajściem w ciążę, może to oznaczać niepłodność jednego z nich.

Wiele czynników wpływa na zdolność do rozrodu, niektóre mają podłoże chorobowe, za inne odpowiedzialni jesteśmy my sami – niezdrowy tryb życia, brak dbałości o zdrowie oraz nałogi w znacznym stopniu oddziałują na organizm, pozbawiając nas płodności.

Z czynników chorobowych wymienić należy przede wszystkim:

• niedoczynność tarczycy,
• otyłość,
• uzależnienie od nikotyny lub alkoholu,
• w przypadku kobiet niepłodność mogą dodatkowo wywoływać choroby jajników oraz jajowodów (w tym endometrioza), a także choroby macicy (mięśniaki macicy czy zespół Ashermana), a także szyjki macicy,
• u mężczyzn również może dojść do rozwoju chorób związanych z układem rozrodczym – głównie choroby jąder, stanu zapalnego gruczołu krokowego, ale także zaburzenia erekcji,
• mężczyźni częściej zmagają się również ze skutkami nałogów, zwłaszcza nadmiernego picia alkoholu, który niekorzystnie wpływa na jakość nasienia.

Medycyna w leczeniu niepłodności

Lekarze wyróżniają dwa rodzaje niepłodności: niezdolność do zapłodnienia oraz niemożność donoszenia ciąży. U mężczyzn przyczyny są raczej jasne, w związku z czym leczenie okazuje się skuteczniejsze. Nieco inaczej diagnoza bezpłodności wygląda w przypadku kobiety, przyczyny nie zawsze są jednoznaczne.

Problemy z płodnością mogą dotyczyć zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Para, która przez rok uprawiała seks bez zabezpieczenia i u której nie doszło do zapłodnienia, powinna udać się do specjalisty, by wykonać badania potrzebne do określenia niepłodności. 

Leczenie zależy od przyczyny, jaka odpowiada za zaburzenia płodności.

• W wielu przypadkach lekarze decydują się na medyczne pobudzenie owulacji lub spermatogenezy.
• Jeśli okazało się, że u któregoś z partnerów kanały rodne są niedrożne, wykonuje się zabieg chirurgiczny.
• Popularną metodą jest również sztuczne zapłodnienie, szerzej znane jako metoda in-vitro. Polega na wstrzyknięciu plemników do komórki jajowej znajdującej się poza organizmem kobiety, a następnie ponownym wprowadzeniu komórki do macicy. Metodą tą leczy się około 10% procent przypadków niepłodności, bez względu na ich przyczyny.